Zwitserland laat neutraliteit deels los om wapenindustrie te redden

In dit artikel:

Zwitserland wil zijn strenge wapenexportregels versoepelen omdat de nationale defensie-industrie door die regels in het nauw zit. De Bondsraad stelt voor dat 25 westerse landen, waaronder Nederland, een uitzondering krijgen: Zwitsers militair materieel zou dan door die landen doorgegeven kunnen worden, bijvoorbeeld aan Oekraïne. Momenteel voorkomt de Zwitserse neutraliteit zulke doorgiften; dat leidde eerder tot mislukte leveringen van zogenaamd "Zwitserse" tanks via Nederland en Gepard-munitie via Duitsland.

De industrie juicht de maatregel toe. Bedrijven zoals Thales in Zürich zeggen dat versoepeling werkgelegenheid en concurrentiekracht kan herstellen, na jaren waarin sommige producenten mensen moesten ontslaan terwijl wapenbedrijven elders — denk aan Rheinmetall — sterk groeiden sinds de Russische inval in Oekraïne. Lobbyisten waarschuwen echter dat reputatie- en vertrouwensschade tijd kost: het kan volgens hen tien tot vijftien jaar duren voordat westerse klanten Zwitserse wapens weer volop zullen afnemen.

Politiek is de maatregel omstreden. De Nationalrat zal erover stemmen en een meerderheid lijkt mogelijk, maar de Groenen en de linkse SP verzetten zich. SP-voorman Fabian Molina vreest dat de wijziging de neutraliteit uitholt en het risico verhoogt dat materieel in verkeerde handen valt; hij pleit voor beperkingen richting autoritaire regimes. In de Zwitserse samenleving leeft de neutraliteit diep: veel burgers vinden die waardevol en zouden de versoepeling mogelijk via een referendum willen tegenhouden.

Zelfs na een wetswijziging blijft onzekerheid bestaan: de Bondsraad behoudt het recht orders te blokkeren, waardoor Zwitserse wapens mogelijk minder aantrekkelijk blijven dan alternatieven uit Duitsland of Frankrijk. Daarmee blijft de toekomst van de Zwitserse wapenindustrie onzeker, ook als formele exportregels versoepelen.