Zwaantje ontsnapte aan de kogels van de treinkapers bij Wijster. Wilma (55) en Egbert (52) geven het verhaal van hun moeder door
In dit artikel:
Op 2 december 1975 liep Zwaantje Etten-Smit (destijds bijna 28) vanaf de boerderij van haar gezin in Wijster naar het nabijgelegen spoor om te kijken waarom een trein langdurig stilstond. De wagonramen waren afgeplakt en toen passagiers haar waarschuwden dat de trein werd gekaapt, vluchtte ze — maar trok onmiddellijk de aandacht van de kapers. Er werd in haar richting geschoten; Zwaantje dook in een ploeg en overleefde ternauwernood. De ervaring liet blijvende sporen: ze herinnerde zich de metaalsmaak van munitie in haar mond en het gefluit van kogels om haar oren.
De boerderij van de Etten’ s staat direct langs de spoorlijn; met Pa Etten geblesseerd en een peuter in huis moesten Zwaantje en haar kinderen snel vertrekken toen politie en leger arriveerden. De hooizolder van de boerderij bood de schutters flink uitzicht op de kaping, zodat hun woning praktisch in beslag werd genomen. Het gezin verbleef tijdelijk bij grootouders in Westerbork; dochter Wilma (nu 55) herinnert zich vooral gevoelens van onbehagen, zoals soldaten en militair materieel die zomaar in haar kamer lagen. Vader Etten probeerde vanaf de hooischuur zelfs scherpschutters aan te sporen: “Schiet dan!”, maar dat leverde niets op.
De gijzeling bij Wijster duurde van 2 tot 14 december 1975. Zeven Molukse jongeren hielden tientallen passagiers gegijzeld; de machinist en twee passagiers werden tijdens de actie doodgeschoten. Na interventie en bemiddeling door prominente Molukse leiders, onder wie president Manusama van de Republiek der Zuidmolukken, gaven de gijzelnemers zich over. De betrokkenen kregen later gevangenisstraffen van veertien jaar opgelegd. Voor de passagiers waren de omstandigheden in de trein erbarmelijk.
Zwaantje bewaarde sinds die dag krantenknipsels en foto’s; één daarvan toonde haar met babyzoon Egbert naast zich — “Zwaantje heelhuids terug op boerderij Wijster”. Zij vertelde haar verhaal geregeld bij herdenkingen, maar sprak er niet veel over in het dagelijks leven; het trauma bleef onzichtbaar. Zwaantje overleed in april 2024 op 76-jarige leeftijd. Op de vijftigste verjaardag van de kaping, precies op 2 december, besloten haar kinderen Wilma (55) en Egbert (52) het verhaal van hun moeder opnieuw te delen — zoals zij dat volgens Wilma zelf gewild zou hebben: “Dat mogen de kinderen nu doen hoor.”
Context: de gijzeling van Wijster is één van de bekendere Molukse acties in Nederland in de jaren zeventig, waarmee jongeren aandacht eisten voor politieke doelen en onvrede over hun positie en terugkeer naar de Zuid-Molukken.