Zwaantje ontsnapte aan de kogels van de treinkapers bij Wijster. Nu zij er niet meer is, vertellen Wilma (55) en Egbert (52) het verhaal van hun moeder
In dit artikel:
Op 2 december 1975 begon bij Wijster een van de beruchtste treinkapingen in Nederland. Zwaantje Etten-Smit, destijds bijna 28 en boerin aan het spoor, liep die ochtend naar een stilstaande trein om poolshoogte te nemen. Omdat de ramen waren afgeplakt en passagiers haar waarschuwden dat de trein werd gekaapt, keerde ze op haar schreden terug — maar de kapers hadden haar al gezien en opendeen vuur. Zwaantje dook in een ploegvoor en overleefde ternauwernood; het geluid van de kogels en de metalen smaakt van de munitie in haar mond zouden haar levenslang bijblijven.
De boerderij van de Ettens lag direct langs het spoor, waardoor schutters vanaf de hooizolder vrij zicht hadden op de kaping. De politie en het leger namen al snel het erf en het huis in beslag; Zwaantje en haar gezin — haar man met een gebroken enkel en hun jonge kinderen — werden naar huis gebracht om spullen te pakken en moesten wegvluchten omdat hun woning een doelwit was geworden. De kinderen herinneren zich hoe soldaten met grote kisten op hun kamers lagen en hoe het huis van binnen was overhoop gehaald: dure notenhouten meubelen waren beschadigd en glazen stonden omgekeerd met witte ringen. Een foto en bewaarde krantenknipsels maakten later deel uit van de herinneringsstukken die Zwaantje bijeenhield.
De gijzeling duurde bijna twee weken, tot 14 december 1975. Zeventien Molukse jongeren (in het artikel wordt gesproken van een groep van zeven kapers) hadden tientallen passagiers gegijzeld; de machinist en twee passagiers werden tijdens de kaping doodgeschoten. Na bemiddeling door prominente leden van de Molukse gemeenschap, onder wie president Manusama van de Republiek der Zuidmolukken, legden de kapers zich uiteindelijk neer. Alle betrokkenen kregen vier tien jaar gevangenisstraf opgelegd.
Zwaantje sprak er later soms over bij herdenkingen, maar hield veel van haar ervaringen voor zich; haar kinderen Wilma (nu 55) en Egbert (52) vonden na haar overlijden in april 2024 een tas vol uitgeknipte krantenartikelen. Op de vijftigste verjaardag van de kaping hebben zij besloten het verhaal van hun moeder opnieuw te vertellen — zoals zij het gewild zou hebben — om te voorkomen dat persoonlijke herinneringen en het menselijke leed achter de nieuwsberichten verdwijnen. De kaping van Wijster is een van de dramatische hoofdstukken uit de jaren zeventig waarin een deel van de Molukse gemeenschap met geweld aandacht probeerde te krijgen voor politieke claims en onvrede over de behandeling door de Nederlandse staat.