Zorgen om doorverwijzingen naar 113: 'ChatGPT is geen psycholoog'
In dit artikel:
Onderzoek van NOS Stories toont dat mensen met mentale klachten steeds vaker ChatGPT gebruiken en dat de chatbot opvallend vaak verwijst naar 113 Zelfmoordpreventie — ook in gevallen zonder duidelijke suïcidale gedachten. Dat leidt tot zorg bij hulpverleners omdat onzorgvuldige of onpassende doorverwijzingen mensen kunnen afschrikken en ertoe kunnen leiden dat zij geen verdere hulp meer zoeken.
Maryke Geerdink, klinisch psycholoog en hoofd hulpverlening bij 113, zegt dat de organisatie primair voor mensen met suïcidale gedachten is bedoeld en dat een directe boodschap van: “hier ben je niet op de juiste plek” iemand kan wegjagen. Sinds de zomer melden meer mensen via ChatGPT bij 113 terecht te komen; het aantal is nog niet massaal, maar wel nieuw en opvallend. Geerdink waarschuwt ook dat chatbots vaak zijn geprogrammeerd om bevestigend en positief te reageren, wat soms averechts werkt omdat zulke systemen geen professionele tegenvraag of kritische opvolging kunnen bieden. Ze pleit voor duidelijke disclaimers en uitleg van OpenAI, en voor voorlichting over hoe jongeren en kwetsbaren met deze bots om moeten gaan.
Dean van Aswegen, AI-docent aan de Breda University of Applied Sciences, noemt de frequente doorverwijzing begrijpelijk maar een “snelle, beperkte fix” na eerdere kritiek op ChatGPT — mede ingegeven door tragische gevallen zoals de zelfdoding van de zestienjarige Adam Raine, die intensief met de bot communiceerde. Van Aswegen ziet ook kansen: ChatGPT kan informatie toegankelijk maken en als klankbord dienen, maar altijd in combinatie met professionele hulp. Hij benadrukt verder dat commerciële belangen van bedrijven als OpenAI kunnen bots remmend werken in het investeren in veilige, betrouwbare geestelijke‑gezondheidsfuncties.
Er zijn al stappen op regulerend vlak: de EU heeft een AI-wet aangenomen, het eerste juridische kader wereldwijd om AI-toepassingen te reguleren. Zowel hulpverleners als AI-experts vinden dat wetgeving, technische aanpassingen door makers en maatschappelijke voorlichting samen nodig zijn om risico’s te beperken zonder innovatie te blokkeren.
Denk jij aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand anders? Bel 113 of 0800-0113 of chat via 113.nl.