Zorgelijk: partijen breken massaal de rechtsstaat af, alleen links houdt stand

In dit artikel:

De Nederlandse Orde van Advocaten waarschuwt voor een sterke verschuiving in de rechtsstatelijkheid van Nederlandse verkiezingsprogramma’s. Voor de vijfde keer onderzocht de Orde de programma’s; nu blijken twaalf van de vijftien partijen voorstellen te bevatten die in strijd zijn met fundamentele rechtsstatelijke normen — een flinke toename ten opzichte van 2012 (toen twee partijen problematisch werden bevonden). Hoogste aantallen “rode” voorstellen: Forum voor Democratie (33), PVV (30) en JA21 (14); ook SGP (13), BBB (13) en VVD (9) scoren slecht. Alleen GroenLinks-PvdA, Volt en Partij voor de Dieren houden zich volledig aan de toets.

De Orde wijst op concrete knelpunten: massa’s asielplannen die botsen met internationale verplichtingen (zoals het non-refoulement-beginsel), voorstellen die bezwaar- en beroepsprocedures beperken, discriminerende uitlatingen over moslims en maatregelen die rechtsbescherming verzwakken. Voorbeelden: het CDA wil asielprocedures buiten de EU voeren; D66 pleit voor anonieme aangiftes; de VVD overweegt het beperken van subsidies voor organisaties die de staat aanklagen.

De commissievoorzitter benadrukt dat de beoordeling is gebaseerd op verdragen, wetgeving en vaste toetsingscriteria. Ipsos I&O-onderzoek toont bovendien dat kiezers van de partijen met de meeste rode plannen minder waarde hechten aan het beschermen van de rechtsstaat. De Orde waarschuwt ook dat een demissionair kabinet kritische adviezen vaker negeert, wat volgens de commissie bijdraagt aan de erosie van rechtsstatelijke cultuur.