Zoeken China en India toenadering tot elkaar? Van ware liefde lijkt geen sprake
In dit artikel:
In India botsen twee werkelijkheden: economisch spektakel en schrijnende armoede. Op straat verkopen kinderen ballonnen en bedelen mensen tussen vuilnis naar bruikbare spullen; koeien eten plastic. Tegelijk wordt India door de Wereldbank en het IMF gezien als de derde economie ter wereld met een groeitempo dat het al jaren sneller doet dan China. Maar per hoofd blijft het inkomen laag: op internationale ranglijsten staat India rond de 136e plaats (of 119e op koopkracht), ver achter China (ongeveer plek 76/74) en ver verwijderd van westerse welvaartsniveaus.
Politiek-economisch schuift India richting het midden van een veranderend machtsevenwicht. Een mogelijke Chinees-Indiase as — samen goed voor circa drie miljard mensen — zou een enorme economische speler vormen. De toenadering kreeg recente impulsen toen premier Narendra Modi begin september onverwacht in Beijing verscheen voor de herdenking van de overwinning op Japan, een bijeenkomst waar ook leiders als Poetin en Kim aanwezig waren. Die stap valt deels te begrijpen als reactie op de harde houding van de Amerikaanse president Trump: hij voerde plots een importheffing van 50 procent in tegen India, vooral vanwege Indiase olieaankopen uit Rusland. Die maatregel verhoogt de prikkel voor India om zich meer naar China te bewegen.
Pragmatische verbeteringen in de betrekkingen zijn zichtbaar: directe vluchten tussen China en India zijn weer opgestart nadat ze door covid en later grensconflicten in de Himalaya waren stilgelegd. Toch blijft wederzijds wantrouwen diep verankerd. Een incident op een Chinese metrohalte in Guangzhou — een filmpje van Indiase vrouwen die noedels aten dat ophef veroorzaakte op social media — illustreert hoe snel culturele vooroordelen en anti-Indiase sentimenten oplaaien. In India zelf overheerst bewondering voor China’s economische model, maar ook stevige rivaliteit, onder meer door China’s nauwe band met Pakistan.
Binnen India is er tegelijkertijd een strategie van balans: niet te afhankelijk worden van China, Rusland of de VS. Een jonge Indiër vat Modi’s diplomatie kernachtig samen: “Ik denk dat Modi nu alleen zo aardig tegen China doet omdat hij Trump daarmee onder druk wil zetten.” De zorg is dat als leiders als Modi en Xi echt nauwer gaan samenwerken, dat dat het resterende machtsevenwicht in de wereld sterk zou kunnen verschuiven — een ontwikkeling met grote geopolitieke en economische gevolgen, terwijl binnen India de sociale ongelijkheid en armoede onverminderd zichtbaar blijven.