Bijna heel Nederland heeft vertrouwen in kabinet-Schoof verloren, waar ging het mis? 'Hoop op verandering is op chaos uitgelopen'
In dit artikel:
Het kabinet-Schoof begon vorig jaar met enige hoop, maar een jaar vol interne ruzies en opstaptepisodes heeft het publiekvertrouwen vrijwel weggevaagd. Het kabinet trad aan op 2 juli; al de volgende dag escaleerde een conflict tussen PVV-vicepremier Fleur Agema en premier Dick Schoof over een tweet, wat het patroon van gespannen verhoudingen tussen PVV, VVD, NSC en BBB symboliseerde. chronisch wantrouwen en voortdurende interne conflicten — over asielbeleid, begroting en omgangsvormen — kenmerken sindsdien het demissionaire kabinet.
Opiniepeilers en onderzoekers signaleren een scherpe terugval in vertrouwen. Volgens een recent RTL-panel heeft nog maar 4 procent van de Nederlanders vertrouwen in de politiek; vergelijkbare peilingen (o.a. De Telegraaf) melden eveneens een dieptepunt. Gijs Rademaker (RTL) wijst erop dat rechts-kiezers aanvankelijk in Schoof hun laatste kans zagen om problemen als migratie, stikstof en woningmarkt aan te pakken, maar dat incidenten zoals het vertrek van de PVV en later het opstappen van NSC de steun geleidelijk deden wegsmelten — de NSC-stap uit het al demissionaire kabinet over buitenlandbeleid (Israël) gaf kiezers volgens hem een extra ‘dreun’.
Ook het zwaartepunt van de Kamerdebatten — met veel aandacht voor Gaza — vergrootte de kloof tussen wat politici bespreken en wat burgers thuis bezighoudt. Kiezers willen liever dat verkiezingen gaan over woningmarkt, immigratie/asiel, zorg en stijgende kosten. Tegelijk lieten ook oppositiepartijen blunders zien (bijvoorbeeld rond Keti-Koti en een gefragmenteerde onderwijsbegroting), wat de indruk versterkt dat zowel coalitie als oppositie weinig oplossing bieden.
Politicologen plaatsen het tekort aan vertrouwen in perspectief: Josje den Ridder (SCP) zegt dat de voortdurende ruzies het gevoel van een vechtende politiek versterkten, al ligt de basisvertrouwen in overheidstaken in Nederland nog relatief hoger dan in andere landen. Emeritus-hoogleraar Gerrit Voerman noemt het kabinet zelfdestructief: gebrek aan een machtsbasis voor Schoof, onervarenheid van bestuurders en het ontbreken van stevige leiding vergrootten de chaos — volgens hem had een ervaren premier als Mark Rutte dit vertrek van ministers kunnen voorkomen.
Politieke leiders reflecteren publiekelijk op de mislukking: VVD-vicepremier Sophie Hermans spreekt van schaamte, andere bewindslieden noemen het jammer en wijzen op het moeilijk samengaan van partij- en landsbelang. Den Ridder merkt op dat vertrouwen kan terugkeren bij economische verbetering, minder politieke strijd of verkiezingsnieuws, maar waarschuwt dat de vele open dossiers en de wereldwijde onrust weinig ingrediënten leveren voor snel herstel.