Zo financieren investeerders als Allianz Israëls oorlogen
In dit artikel:
Israël gebruikt sinds de terreuraanslagen van 7 oktober 2023 massaal staatsobligaties om de extra oorlogsuitgaven te financieren. De Israëlische minister van Financiën verwijst in het jaarverslag 2024 expliciet naar de Gaza-oorlog als reden voor een sterke toename van de financieringsbehoefte en koppelt die behoefte aan een emissie van onder meer 8 miljard dollar; de Financial Times meldde in november 2023 al dat Israël zo’n 6 miljard dollar had geleend sinds oktober.
De uitgifte van deze zogeheten oorlogsobligaties voor verkoop binnen de EU valt onder de goedkeuring van een bevoegde toezichthouder. Na de Brexit had Israël de Ierse Centrale Bank (CBI) aangewezen als bevoegde autoriteit. Dat leidde in Ierland — waar veel sympathie voor Palestijnen bestaat en de regering in mei 2024 de onafhankelijkheid van Palestina erkende en met Zuid-Afrika een zaak bij het Internationaal Strafhof spande — tot politieke controverse. Een parlementaire motie om de CBI te laten stoppen met het goedkeuren van Israëlische prospectussen werd met zes stemmen verworpen, maar een parlementaire commissie adviseerde de regering wel om op EU-niveau te streven naar aanpassing van de prospectusverordening zodat centrale banken kunnen weigeren. Begin september 2025 droeg de Ierse centrale bank de bevoegdheid voor een nieuwe Israëlische prospectus over aan Luxemburg, wat in Luxemburg leidde tot felle kritiek en beschuldigingen van medeplichtigheid aan mogelijke oorlogsmisdaden.
Internationaal zijn grote financiële spelers betrokken bij de verkoop en verspreiding van deze obligaties. Volgens een rapport van VN-rapporteur Francesca Albanese en onderzoeksbureau Profundo (in opdracht van ngo’s Pax en BankWatch) is de Duitse verzekeraar Allianz de grootste niet-Israëlische koper; via dochter Pimco kocht men tussen 7 oktober 2023 en januari 2025 bijna een miljard dollar aan Israëlische staatsobligaties. Andere kopers zijn onder meer het Italiaanse BPER Banca, Crédit Agricole en DZ Bank. Allianz Benelux beheert veel middelen en pensioenvermogen in Nederland en heeft via Pimco ook langdurige beleggingsrelaties in Nederland.
Belangrijker nog zijn de banken die als underwriters / tussenpersonen optreden: zij garanderen voor ruim 19 miljard dollar de afname en verspreiding van de obligaties. Grote namen als Goldman Sachs (7,2 miljard dollar), Bank of America (3,6 miljard), Citigroup (2,9 miljard), Deutsche Bank (2,5 miljard), BNP Paribas (2 miljard) en Barclays (0,5 miljard) staan op die lijst. Underwriters bepalen rente, adviseren over uitgiftestructuur en wekken vertrouwen bij beleggers — en verdienen daar veel aan. Volgens Albanese helpt dat vertrouwen Israël om ondanks kredietratingverlagingen rentestijgingen te beperken.
Dit financiële circuit leidt tot juridische en ethische vragen. De betrokken Europese partijen verwijzen naar naleving van de OESO-richtlijnen voor multinationals, inclusief een sinds 2019 bestaande toelichting op underwriting. Kritische experts zoals Joseph Wilde‑Ramsing (SOMO) en Tara van Ho (Saint Mary’s University) stellen echter dat deze instellingen daarmee in strijd handelen met die richtlijnen: zij zouden de mensenrechtelijke risico’s niet voldoende hebben beoordeeld of gemitigeerd, terwijl ze ook geen invloed hebben op het beleid van de Israëlische staat. Omdat veel onafhankelijke beoordelingen wijzen op schendingen van mensenrechten en mogelijk oorlogsmisdaden, pleiten deze experts en activistische organisaties dat banken en grote investeerders zouden moeten afzien van deelname aan obligatie-emissies die rechtstreeks oorlogsuitgaven financieren.
Samengevat: de uitgifte van Israëlische “oorlogsobligaties” heeft een breed Europees en internationaal financieel ecosysteem in beweging gezet — met grote kopers en lucratieve underwriters — maar roept tegelijk zware vragen op over medeverantwoordelijkheid, mensenrechtenverplichtingen en de noodzaak van aanpassing van regels die toezichthouders en financiële instellingen in dit soort situaties kaderen.