Ziek, ongeschikt of gewoon geen zin: waarom zoveel Nederlanders niet werken
In dit artikel:
Ongeveer 1,3 miljoen Nederlanders — ruim 15 procent van de beroepsbevolking — zijn op een gegeven dag niet aan het werk vanwege ziekte of arbeidsongeschiktheid. Dat beeld komt voort uit zowel kortdurend ziekteverzuim als langdurige uitval en voltijds of gedeeltelijke WIA-uitkeringen; samen drukken deze uitvalcijfers zichtbaar op de arbeidsmarkt en op werkgeverslasten.
Belangrijke oorzaken zijn toegenomen psychische klachten (zoals burn-out en depressie), lichamelijke aandoeningen zoals rug- en gewrichtsproblemen, chronische ziekten en ook restklachten van COVID-19. Daarnaast speelt de vergrijzing van de beroepsbevolking een rol: oudere werknemers hebben vaker chronische aandoeningen die tot (gedeeltelijke) uitval leiden. Sectoren met veel fysiek of emotioneel belastend werk laten relatief hoge verzuimcijfers zien.
Het Nederlandse stelsel stuurt mee: werkgevers zijn doorgaans verplicht om zieke werknemers tot twee jaar door te betalen, gecombineerd met intensieve re-integratieverplichtingen en toetsing door arbodiensten en het UWV. Dat systeem geeft werknemers financiële zekerheid, maar zet werkgevers en kleinere bedrijven zwaar onder druk en kan soms een prikkel vormen om zieke werknemers tijdelijk te laten doorlopen in plaats van sneller te herintegreren.
De maatschappelijke en economische gevolgen zijn groot: lagere productiviteit, hogere loonkosten voor werkgevers, en stijgende uitgaven aan sociale zekerheid. Tegelijk ontstaat er steeds meer aandacht voor preventie en snelle ondersteuning — denk aan betere mentale gezondheidszorg op de werkvloer, ergonomische maatregelen, flexibele werkregelingen en vroegtijdige re-integratieprogramma’s — om uitval te beperken en mensen met beperkingen aan het werk te houden.
Politisering van het probleem leidt tot uiteenlopende voorstellen: van aanpassingen in de loondoorbetaling en strengere toetsing, tot investeringen in preventie, arbodienstverlening en betere begeleiding van kwetsbare groepen. Deskundigen wijzen erop dat een combinatie van preventie, ruime toegang tot geestelijke gezondheidszorg en praktische aanpassingen op de werkvloer de meest duurzame weg is naar minder uitval en meer arbeidsparticipatie.