Zeven partijen willen miljarden snoeien in de zorg - terwijl daar in hun partijprogramma's geen letter over stond

In dit artikel:

Vlak voor de verkiezingen blijkt dat zeven partijen bij het CPB ingediende plannen hebben die samen voor meer dan vijftien miljard euro aan zorgbezuinigingen opleveren — maatregelen die vaak niet terug te vinden zijn in hun verkiezingsprogramma’s. Het gaat om VVD, CDA, D66, Volt, Ja21, ChristenUnie en SGP. De doorrekening door het Centraal Planbureau bracht pas recent aan het licht welke concrete schrappen partijen onopgemerkt hebben opgenomen in hun CPB-aanleveringen.

Belangrijke punten:
- Grote verschuivingen richting bezuinigingen: er dreigt onder meer een forse aanslag op verpleeghuizen, terwijl leek er eerder brede steun om juist meer te investeren in ouderenzorg. Bij vrijwel alle genoemde partijen staat die optie niet expliciet in het verkiezingsprogramma (D66 vermeldt iets vergelijkbaars alleen in een uitvoeringsprogramma).
- Basispakket bevriezen: VVD en D66 (en in de doorrekeningen anderen) hebben maatregelen aangemeld die nieuwe behandelingen en geneesmiddelen in de toekomst niet structureel in het basispakket laten opnemen; de CPB-schatting van 7,7 miljard winst valt grotendeels pas in 2060.
- Eigen bijdrage omhoog: een stijging van het eigen risico naar circa €440 wordt in de CPB-aanleveringen genoemd; alleen VVD hintte daar in haar programma, maar CDA, Volt en Ja21 leverden het ook aan.
- Brede reeks aanvullende knippen: huishoudelijke hulp, PGB’s, zorg voor gehandicapten en chronisch zieken, wijkverpleging en vergoedingen voor veelgebruikte medicijnen worden genoemd. Het CDA wil bovendien dat bewoners zelf betalen voor het verblijf in verpleeghuizen, met alleen beperkte compensatie voor de laagste inkomens (besparing geraamd op €4,6 mrd).

Waarom dit opvalt: het CPB controleert niet op consistentie tussen partijprogramma’s en de maatregelen die partijen aanleveren, om politieke inmenging te vermijden. Maar in de praktijk worden CPB-doorrekeningen leidend tijdens formaties, waardoor inhoudelijke programmabeloften kunnen worden ondermijnd. Het planbureau waarschuwt dat hogere eigen betalingen de toegang tot zorg verslechteren, kwaliteitsverbeteringen remmen en sociaaleconomische ongelijkheid vergroten.

De partijaanleveringen volgen in grote mate een technocratische ‘ombuigingslijst’ van ambtenaren, waarin financiële opbrengst centraal staat in plaats van maatschappelijke effecten — en die keuze bepaalt nu in stilte het debat over toekomstige zorgvoorzieningen.