Zembla: wetenschappers verzwijgen belangen bij advies aan overheid over afslankmiddelen

In dit artikel:

Drie gezondheidseconomen die in mei samen met vijf collega’s een manifest aan voormalig staatssecretaris Vincent Karremans aanbiedden voor een steviger obesitasbeleid, blijken nevenfuncties te hebben bij consultancybureau Health‑Ecore — dat voor farmaceut Eli Lilly werkt. Dat brengt volgens onderzoek van Zembla mogelijke belangenverstrengeling aan het licht: de drie lieten hun banden met de industrie onvermeld terwijl zij als UMCG‑medewerkers meewerkten aan het manifest. Het Universitair Medisch Centrum Groningen erkent dat de gedragscode is geschonden.

Het manifest pleit onder meer voor het eerder inzetten van dure nieuwere afslankmedicijnen. Critici waarschuwen dat die positie scherp samenvalt met de commerciële belangen van fabrikanten die vergoeding uit het basispakket nastreven. Onderzoeker Tom van der Ham wijst erop dat discussie over verlaging van de behandelingsgrens (bijvoorbeeld naar een BMI rond 27) het aantal potentiële gebruikers met miljoenen kan vergroten — economisch zeer relevant voor de industrie. De betrokken economen gaven later zelf toe dat er sprake is van belangenverstrengeling, maar stellen dat de inhoud van het manifest niet daardoor is beïnvloed.

Daarnaast gebruikte het manifest een schatting van 79 miljard euro maatschappelijke kosten door obesitas, een bedrag dat volgens andere experts te hoog is. Critici, onder wie hoogleraar Jochen Mierau, wijzen erop dat in die berekening niet is gecorrigeerd voor normale zorgkosten bij mensen zonder obesitas; internationaal wordt het extra kostenplaatje door obesitas eerder op maximaal zo’n 25 miljard euro per jaar geschat. Een van de auteurs noemt de hoge schatting een ‘wake‑upcall’, maar deskundigen benadrukken dat nauwkeurigheid belangrijk is omdat kosteninschattingen de prijsonderhandelingen en vergoedingsbeslissingen kunnen beïnvloeden.

Tegelijk meldt Zorginstituut Nederland dat het gaat beoordelen of de obesitasmiddelen Wegovy en Mounjaro in het basispakket kunnen worden opgenomen, eerst voor mensen met een BMI vanaf 30 en voor ernstige obesitas; de beoordeling start nog dit jaar, waarna de minister een besluit kan nemen.