Zelfhulpmiddelen helpen ouderen langer thuis wonen: „De meiden hebben al genoeg te doen"
In dit artikel:
In Rijnsburg en Katwijk laten ouderen zien hoe eenvoudige analoge en digitale hulpmiddelen hen helpen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te blijven wonen — en tegelijk de druk op de thuiszorg verlagen. De 81‑jarige Willem van der Gugten, die dementerend is, gebruikt bijvoorbeeld de BBrain: een klein apparaatje dat op vaste tijden herinnert aan medicijnen en afspraken en na een kwartier opnieuw alarm slaat als een oproep genegeerd wordt. Hij draagt ook een gps‑alarmhorloge waarmee hij kan bellen bij nood; de accu maakt soms problemen en het volume is laag, maar het geeft hem vooral meer vertrouwen om zelfstandig naar buiten te gaan. Casemanager dementie Elise van thuiszorgorganisatie Curadomi vertelt dat veel cliënten met geheugenproblemen inmiddels zo’n digitale geheugensteun gebruiken; dat voorkomt vaak dat zorgmedewerkers meerdere keren per dag langs moeten komen.
In Katwijk aan Zee demonstreert de 87‑jarige Bastiaan Ouwehand een heel ander soort hulpmiddel: de HandyLegs, een eenvoudige aantrekhulp voor steunkousen. Met twee scharnierende buizen en lepelvormige uiteinden trekt hij binnen enkele seconden zijn kousen aan — een handigheid die hem onafhankelijk houdt en voorkomt dat thuiszorgmedewerkers speciaal daarvoor hoeven langs te komen. Wijkverpleegkundige Adriëtte Scheurwater gebruikt bij cliënten een gereedschapskist vol kleine hulpmiddelen: van een lange borstel om minder te hoeven bukken tot een knopenhaak voor mensen met artrose en een pillenuitdrukker voor wie moeite heeft met stripverpakkingen. Ze merkt dat zulke hulpmiddelen rugklachten bij zorgverleners voorkomen en het lichaam van cliënten ontzien.
De lokale aanpak in Katwijk omvat ook de WoonWijzer, een ingerichte proefwoonkamer in buurtcentrum De Zwanenburg met ongeveer honderd hulpmiddelen — van afstandsbediende gordijnen tot een kantelbare waterkoker — bedoeld om mensen en mantelzorgers te laten ervaren wat helpt bij alledaagse beperkingen. De WoonWijzer werd in november geopend en is sinds kort ook mobiel: medewerkers en vrijwilligers nemen een ‘hulpmiddelenkoffer’ mee naar buurtactiviteiten, vitaliteitsdagen en zelfs naar de lokale supermarkt om advies te geven en te laten uitproberen. Binnenkort komt er bovendien een DigiKoffer met voornamelijk digitale oplossingen en getrainde vrijwilligers die maatadvies geven.
De inzet van hulpmiddelen wordt ook financieel ondersteund: waar ze aantoonbaar zorgmomenten besparen, vergoeden aanvullende zorgverzekeringen steeds vaker de aanschaf. Zowel zorgorganisaties (Curadomi, Buurtzorg) als regioadviseurs en wijkverpleegkundigen werken samen om een selectie van producten aan te bevelen en beschikbaar te maken, mede ingegeven door vergrijzing en personeelstekorten in de zorg. De gekozen werkwijze — gericht op ‘Eigen Kracht’ — stimuleert cliënten om zoveel mogelijk zelf te blijven doen en pas zorg in te schakelen als dat echt nodig is.
Praktische kanttekeningen blijven bestaan: digitale apparaten kunnen zwakke accu’s of instellingen hebben die aangepast moeten worden, en niet elk hulpmiddel past bij elke situatie. Toch tonen de verhalen en de WoonWijzer-initiatieven aan dat slimme, vaak simpele oplossingen zowel de levenskwaliteit en zelfstandigheid van ouderen verhogen als de druk op de thuiszorg kunnen verminderen.