Z-factor

In dit artikel:

Al decennialang verdringt de letter Z de S in de openbare ruimte en merknamen in het Nederlandse taalgebied. De auteur zag het al eind jaren tachtig bij zijn vriend Wim Moorman, die destijds kort bij Helmond Sport voetbalde en in een Tappaz-shirt speelde. Waar eerder de Q de K begon te vervangen als 'premium' letter, heeft de Z zich veel breder genesteld: voorbeelden zijn Autoglaz, De Streekbuzz, kapper Blitzzz en het twijfelachtige Winzt.

De aantrekkingskracht is meervoudig: het oogt speelser, onderscheidend, hipper en net een tikje eigenzinniger — maar niet té radicaal, waardoor het een veilige manier van positioneren is. Omdat het inmiddels mainstream is, verliest het deel van zijn onderscheidende kracht. Je ziet drie typen: de eenvoudige s→z-swap (Trendz, Eclipz), dubbele z-variants (Pilz & Grillz, Chickz & Chipz) en de overdrijving met meerdere z’en (De Streekbuzz, Kussenzzz). Die laatste werkt alleen wanneer de inhoud of het concept het taalgrapje rechtvaardigt.