Yvonne Keuls streed tegen sociaal onrecht

In dit artikel:

Schrijfster en theatermaakster Yvonne Keuls is op 93‑jarige leeftijd overleden. Ze verwierf landelijke bekendheid in de jaren zeventig en tachtig met sociaal bewogen romans zoals De moeder van David S., Het verrotte leven van Floortje Bloem en Jan Rap en zijn maat — die laatste werd ook verfilmd. Haar werk concentreerde zich vaak op opgroeiende jongeren met problemen: drugsverslaving, prostitutie en dakloosheid, onderwerpen die ze deels uit eigen ervaring en uit haar werk met jongeren haalde.

Keuls werd in voormalig Nederlands‑Indië geboren als dochter van een Indische moeder en een joodse vader; haar gezin verhuisde eind jaren dertig naar Den Haag. Al op jonge leeftijd begon ze met korte verhaaltjes en later met toneelwerk. Na een loopbaan in het onderwijs en amateurtheater brak ze door als toneelauteur en scenarioschrijver; ze bewerkte onder meer romans van Louis Couperus en Simon Vestdijk voor televisie en speelde zelf ook regelmatig op het toneel en op tv, onder andere als panellid in NCRV‑programma’s.

In de jaren zeventig zette Keuls, aangespoord door haar belangstelling voor jeugdproblematiek, samen met hulpverleners een opvanghuis op voor dakloze jongeren. Het huis moest na een jaar sluiten wegens financiële problemen en een lange wachtlijst, maar de ervaringen vormden de basis voor het 29‑delige hoorspel Jan Rap en z’n maat (KRO). Dat hoorspel en de latere roman (1977) riepen veel reacties op; de toneelbewerking sleepte de Prijs der Kritiek binnen en werd in tien talen vertaald en in ongeveer 25 theaters in Europa opgevoerd.

In de jaren tachtig en daarna bleef Keuls schrijven over jongeren en misstanden; haar boek Annie Berber en het verdriet van tedere crimineel (1984) leidde tot opschudding doordat het misbruik door een kinderrechter aan de orde stelde. Na de dood van haar moeder in 1988 verdiepte ze zich in haar Indische wortels en publiceerde meerdere boeken over dat thema, culminerend in Mevrouw mijn moeder, dat in 1999 de Trouw Publieksprijs won.

Keuls bleef productief tot op hoge leeftijd. Ter gelegenheid van haar tachtigste verjaardag verscheen in 2011 Gedragen op de wind, een schrijversprentenboek over haar loopbaan; in 2021 publiceerde ze haar laatste boek, Gemmetje Victoria, over een pleegkind dat ze in haar opvanghuis had leren kennen — over wie ze zei dat ze meteen van haar hield. Haar levensmotto — kort en krachtig — was: "Hup, doen." Keuls liet een oeuvre na dat in Nederland veel maatschappelijke discussies stimuleerde en dat jongerenproblematiek langdurig op de culturele agenda zette.