Yesilgöz speelt campagne, Jetten en Bontenbal moeten politiek bedrijven
In dit artikel:
Vandaag is D-day in Den Haag: informateur Buma probeert alle vijf relevante partijen—VVD, D66, CDA, GroenLinks-PvdA en JA21—rond één tafel te krijgen om een vastgelopen formatie te doorbreken. De inzet is groot omdat de onderhandelingen al lang muurvast zitten en een mislukking de politieke ruimte voor de PVV zou vergroten.
Kernprobleem: de VVD onder leiding van Yesilgöz houdt consequent de deur dicht voor een breed middenkabinet met GroenLinks-PvdA en klemt zich vast aan JA21. Daarmee blokkeert ze een samenwerkingsroute waar D66 en CDA open voor staan. De conclusie van D66 en CDA is pijnlijk helder: samenwerken met VVD+JA21 is inhoudelijk en strategisch schadelijk, zeker met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen in maart. Tegelijkertijd sluit de VVD de optie met GroenLinks-PvdA uit, waardoor de gebruikelijke meerderheidsoplossing onhaalbaar lijkt.
Als enige haalbare uitweg resteert een minderheidskabinet. Dat zou niet het ideaal zijn, maar wel de manier om te voorkomen dat de formatie definitief ontspoort en extreemrechts de politieke agenda bepaalt. Volgens het betoog is er daarbij een reëel keuzemoment: D66 en CDA kunnen kiezen voor een minderheidskabinet met óf de VVD als derde partij, óf GroenLinks-PvdA. Voorstanders van de laatste variant beargumenteren dat die optie inhoudelijk sterker is en beter aansluit bij de prioriteiten die D66 en CDA samen hebben neergelegd: 100.000 woningen per jaar, duurzaam en betaalbaar; meer grip op migratie met respect voor rechtsstaat; investeringen in economie, energie en innovatie; en aanpak van stikstof en veiligheid.
Op meerdere dossiers lopen de verschillen scherp uiteen. In woonbeleid delen D66/CDA en GroenLinks-PvdA vrijwel dezelfde ambities, terwijl de VVD vooral hamert op regeldruk verminderen en marktwerking. In klimaat en economie willen D66 en CDA investeren en het verdienvermogen versterken; GroenLinks-PvdA steunt dat en pleit tegelijk voor het stopzetten van fossiele subsidies en een vergroening van het belastingstelsel. De VVD daarentegen kiest voor voorzichtigere, meer geleidelijke stappen. Op migratie zoekt D66/CDA naar meer regie maar humane oplossingen; GroenLinks-PvdA sluit daar inhoudelijk op aan; de VVD voert vooral harde retoriek die voor D66 onacceptabel is.
Naast inhoud speelt politieke cultuur: D66 en CDA profileren een ‘positieve agenda’ met constructieve, inhoudelijke en respectvolle politiek. Die stijl botst met de campagnegerichte koers die de VVD onder Yesilgöz lijkt te varen, volgens de analyse meer gericht op verkiezingsvoordeel dan op stabiel bestuur.
De boodschap aan Jetten en Bontenbal is expliciet: kies inhoud boven de illusie van machtspolitiek. Een minderheidskabinet met GroenLinks-PvdA is ingewikkeld, maar biedt de grootste kans dat de gezamenlijke prioriteiten overeind blijven en dat politiek weer gaat over oplossingen in plaats van over campagnevoering. Vandaag beslist het of de vastgelopen formatie een doorbraak wordt — of een democratisch dieptepunt.