Wubbo Ockels was eerste Nederlandse ruimtevaarder. Die reis in 1985 veranderde zijn blik op de aarde voorgoed
In dit artikel:
In Space Expo in Noordwijk is sinds eind oktober een overzichtstentoonstelling gewijd aan Wubbo Ockels (1946–2014), veertig jaar na zijn zeven dagen durende vlucht met de STS-61A Challenger. De expositie Wubbo Ockels: Astronaut of Spaceship Earth is te zien in Space Expo (Keplerlaan 3) tot en met december 2026 en toont ruim honderd voorwerpen en dertig mappen met memorabilia die zijn vrouw Joos Ockels vorig jaar aan het museum schonk.
De getoonde collectie bestrijkt zowel Ockels’ tijd als astronaut als zijn latere werk voor duurzaamheid. Bezoekers zien onder meer foto’s van zijn verblijf in de ruimte, een schaalmodel van het Spacelab (het ESA-laboratorium dat op de Amerikaanse shuttles vloog), ontwerpschetsen en de slaapzak met opblaasbare band die het slapen in gewichtloosheid comfortabeler maakte — een ontwerp dat uiteindelijk in de praktijk getest werd. Ockels was medeverantwoordelijk voor meer dan zeventig wetenschappelijke experimenten aan boord van de missie.
Achtergrond: in 1977 rekruteerde het Europees Ruimteagentschap astronauten voor het Spacelab-programma; Nederland mocht vijf kandidaten voordragen. Ockels, natuurkundige met doctoraalexamen aan de Rijksuniversiteit Groningen, werd geselecteerd en trainde intensief voor het omgaan met G-krachten, desoriëntatie en gewichtsloosheid. Op 30 oktober 1985 vertrok hij naar de ruimte en keerde op 6 november terug.
Hoewel Lodewijk van den Berg half jaar eerder een ruimtevlucht maakte, wordt Ockels in Nederland vaak genoemd als de eerste Nederlandse ruimtevaarder omdat Van den Berg al lange tijd in de Verenigde Staten woonde en genaturaliseerd was. Voor veel Nederlanders, vooral van Ockels’ generatie, bleef hij de belichaming van Nederlandse ruimtevaart tot collega’s als André Kuipers later volgen.
Wat Ockels onderscheidde, was de omslag in zijn blik na zijn vlucht: het zien van de fragiele aardlagen van de aarde leidde tot een levenslange inzet voor milieuvriendelijke technologie. Tot zijn dood in 2014 bleef hij zich inzetten voor duurzame innovaties — van zonneauto’s en windprojecten tot het zeilschip Ecolution en de elektrische ‘superbus’ — en hij was hoogleraar Aerospace for Sustainable Science and Technology aan de TU Delft.
Joos Ockels, die jarenlang als vrijwilliger aan Space Expo verbonden was, wilde voorkomen dat de verzameling in een kast verdwenen: „Anders ligt het maar bij mij in een kast. Dit is een véél betere kast,” zei ze bij de opening. De tentoonstelling wil niet alleen het ruimtevaartverhaal vertellen maar vooral Ockels’ boodschap delen dat iedereen medeverantwoordelijk is voor het beschermen van ’ruimteschip Aarde’. Voor praktische informatie: www.space-expo.nl.