Wordt Rob Jetten (38) de nieuwe premier? RUG-wetenschapper: 'Openlijk homoseksuele leider kan ongemak én hoop oproepen'
In dit artikel:
Nog voordat duidelijk is of D66-leider Rob Jetten mogelijk premier wordt, richt de discussie zich niet alleen op zijn politieke plannen maar ook op zijn privéleven. Tijdens een aflevering van Vandaag Inside en via sociale media werden er de afgelopen dagen grapjes en denigrerende opmerkingen gemaakt over zijn homoseksualiteit en zijn verloving met de Argentijnse hockeyer Nicolás Keenan; online duiken regelmatig scheldwoorden op.
Historicus en politicoloog Stefan Couperus (RUG) plaatst die reacties in een breder perspectief: Nederland loopt formeel al lang voorop sinds de eerste homohuwelijken in 2001, maar acceptatie is ongelijk verdeeld. Religieuze en conservatieve gemeenschappen en een heropleving van traditionele mannelijkheidsidealen — onder andere zichtbaar in de online ‘manosphere’ en bij nationalistische stromingen — zorgen voor een culturele terugslag. Jetten en D66 worden door sommige groepen gezien als symbool van een progressieve, kosmopolitische elite, wat weerstand oproept en het etiket ‘woke’ als scheldwoord gebruikt wordt.
Tegelijkertijd ziet Couperus in Jetten juist een beeld van normalisering: hij maakt zijn geaardheid geen politiek wapen en houdt die privé, in tegenstelling tot politici zoals Pim Fortuyn die zijn homoseksualiteit expliciet in zijn politieke profilering betrokken. Jetten kiest er volgens Couperus vaak voor rustig te reageren en het persoonlijke niet te politiseren — een aanpak die tijdens de discussie over religieuze scholen en discriminatie ook zichtbaar was.
Internationaal zijn openlijk homoseksuele staatshoofden of regeringsleiders zeldzaam; namen als Leo Varadkar (Ierland), Xavier Bettel (Luxemburg) en Ana Brnabić (Servië) komen het meest voor en tonen uiteenlopende effecten: van symboolfunctie tot binnenlandse kritiek. In veel landen blijft homoseksualiteit strafbaar (ongeveer 64 volgens de genoemde telling), wat bij internationale bezoeken zowel veiligheids- als diplomatieke complicaties kan geven.
Couperus wijst er echter op dat Jettens zichtbaarheid ook soft power kan zijn: zonder het nadrukkelijk uit te dragen kan zijn aanwezigheid op hoog niveau hoop en bewustwording stimuleren en Nederland internationaal als voorvechter van vrijheid en gelijkheid representeren. Binnenlandse spot en ongemak enerzijds en de symbolische kracht van representatie anderzijds vormen zo twee kanten van hetzelfde verhaal.