Wolkbreuk, big bags en een Chinook: In Houten oefent het leger op een waterbom
In dit artikel:
In de weilanden van Schalkwijk, direct aan het Amsterdam-Rijnkanaal bij Houten, hielden defensie, waterschappen en hulpdiensten van dinsdag tot en met zaterdag een grootschalige crisisoefening onder de naam Oefening Wolkbreuk. Doel was het samen trainen van de respons op een denkbeeldige extreme wolkbreuk waarbij afvoersystemen en keringen het niet meer aankunnen. Deelnemers waren de Koninklijke Luchtmacht (inclusief een Chinook-helikopter vanaf Gilze-Rijen), Landmacht, Nationale Reserve, hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Rijkswaterstaat en het Rode Kruis; in totaal 100–200 militairen en civiele medewerkers.
Majoor Peter Zaal, leider van de oefening, schetste het scenario: langdurige regen en overstromingen maken wegen onbegaanbaar, waardoor hulpmateriaal zoals noodpompen en big bags niet per vrachtwagen naar cruciale plekken kan worden gebracht. Defensie werd daarom ingezet om met helikopters en bemanning materiaal snel bij moeilijk bereikbare locaties af te leveren. Een demonstratie hiervan was het binnenhalen van een pomp via een slingerpakket onder een Chinook en het plaatsen van zware big bags (zakken met beton en puin) om een nooddijk in het kanaal te vormen. De Chinook tilde telkens twee zakken tegelijk (ongeveer 2.000 kg) en zette die met militaire precisie in positionering; wind, rotornevel en stroming maakten het lastiger om de zakken precies te plaatsen.
De oefening richtte zich niet alleen op techniek, maar vooral op samenwerking en communicatie. Dijkgraaf Jeroen Haan benadrukte dat het vooral ging om het nabootsen van effecten en het verbeteren van onderlinge afstemming; ervaringen van de overstromingen in Limburg in 2021 vormden een belangrijke aanleiding. Het waterschap leerde militairen bijvoorbeeld dijkinspecties uitvoeren, terwijl defensie zijn logistieke en luchtvervoercapaciteiten inbracht. Majoor Marco Weeman, commandant van het 298 squadron, noemde het een eerste gezamenlijke training voor sommige bemanningen en benadrukte dat dit past binnen defensies taak om civiele instanties bij rampen te ondersteunen — vergelijkbaar met eerdere inzet bij bosbranden.
Niet alle landelijke coördinatie-instanties konden bij deze oefening betrokken worden; de Nationale Reddingsvloot was bijvoorbeeld niet aanwezig vanwege beperkingen in het aantal deelnemers. De demonstratie eindigde met een ritmisch vertrek van de Chinook, waarna vrijwilligers en militairen de pomp en slangen verder positioneerden en de nooddijk werd afgemaakt. Oefening Wolkbreuk toont hoe civiel-militaire samenwerking en oefeningen belangrijk zijn om voorbereid te zijn op steeds extremer wordende neerslag- en overstromingsscenario’s.