WK wielrennen: de grimmige werkelijkheid achter Rwanda's perfecte asfaltwegen
In dit artikel:
In Kigali gaan de wereldkampioenschappen wielrennen van start — een eerste keer op Afrikaans grondgebied, georganiseerd in een stad die vaak wordt geprezen om haar netheid en veiligheid. De keuze voor Rwanda wordt door de regering gepresenteerd als een economische kans; toerisme en internationale aandacht moeten geld en investeringen opleveren. Voor critici is het evenement vooral een poging om het imago van het land op te poetsen.
Rwanda staat sinds de genocide van 1994 onder leiding van Paul Kagame. Drie decennia later (Kagame is 67) blijft hij aan de macht en haalt hij bij verkiezingen routinematig uitslagen rond de 99 procent, wat door waarnemers wordt gezien als bewijs van een schijnbare democratie. Mensenrechtenorganisaties en ex-gouvernementeel kritische journalisten spreken van een policiestaat: tegenstanders worden gearresteerd, verdwijnen of sterven onder onduidelijke omstandigheden, en onafhankelijke media functioneren onder zware druk. De Rwandese journalist Samuel Baker Byansi zegt dat kritiek levensgevaarlijk is; hij woont uit veiligheidsoverwegingen niet meer in het land.
Een ander punt van controverse is Rwanda’s betrokkenheid bij het oostelijke deel van de Democratische Republiek Congo. Volgens verschillende bronnen steunt Kigali de rebellengroep M23 en levert het militairen, iets wat de Rwandese regering ontkent. Europese regeringen overwegen of hebben zelfs sancties overwogen; dit leidde tot het verbreken van diplomatieke betrekkingen met België. Tegelijkertijd zoekt Rwanda het gezelschap van westerse partners: sponsorcontracten met voetbalclubs (Arsenal, Paris Saint-Germain, Atlético Madrid), investeringen in de NBA en lobby voor Formule 1 tonen een patroon van 'sportswashing' — sport als instrument om af te leiden van schendingen.
Analisten wijzen er ook op dat westerse landen belangen hebben bij Rwanda: stabiliteit vlakbij een onrustige regio, militaire samenwerking (bijvoorbeeld in Mozambique) en toegang tot strategische grondstoffen zoals kobalt en coltan. De EU sloot recent een grondstoffenakkoord met Kigali, hoewel het Europees Parlement aandringt op opschorting. Daarnaast speelt Rwanda een rol in migratieafspraken met Europese staten.
Critici, waaronder mensenrechtenexperts, stellen dat de economische baten van zulke evenementen vooral bij het regime terechtkomen en weinig doen voor arme Rwandezen. De renners en bezoekers zien vaak alleen het verzorgde straatbeeld en de moderne faciliteiten, terwijl arrestaties zonder proces, onderdrukte pers en de situatie van vluchtelingen dichtbij grotendeels verborgen blijven.