Winnaar Libris Geschiedenis Prijs wekt een wereld tot leven waar je maar weinig over leest

In dit artikel:

Janna Coomans heeft met Dievenland de Libris Geschiedenis Prijs gewonnen en kreeg daarvoor een cheque van 20.000 euro. In het boek reconstrueert de sociaal historicus het leven van mensen aan de onderkant van de laatmiddeleeuwse samenleving aan de hand van stadsarchieven: rechtbankregisters, bekentenissen en lijsten met gestolen goederen. Zo brengt ze een wereld in beeld waar weinig over geschreven is en toont ze hoe bestaansonzekerheid en armoede mensen richting diefstal dreven.

Coomans laat zien dat strafpraktijken minder hardvochtig waren dan het stereotype doet vermoeden: de doodstraf werd zelden toegepast en meestal gereserveerd voor herhaalde daders; geldboetes kwamen veel vaker voor en rechters lieten zich leiden door iemands reputatie. Dieven stalen vooral noodzakelijke zaken — kleding, vee — omdat spullen schaars en onmisbaar waren. Ook blijkt uit de bronnen dat gemeenschappen soms hielpen: vrienden of medebewoners betaalden boetes voor een goed bekendstaande dief.

Als sociaal historicus zoekt Coomans naar parallellen met nu. Ze signaleert hetzelfde wij-tegen-zij-denken rond ‘vreemdelingen’ als in het huidige migratiedebat en wijst erop dat inzicht in oudere omgangsvormen met bezit en sociale zorg waardevolle reflecties biedt voor onze onzekere tijd. De jury prees haar onderzoekdrift en de levendige reconstructie van ‘atypische middeleeuwers’.