Wiersma verliest hoger beroep bij Raad van State, moet dieraantallen vrijgeven

In dit artikel:

Demissionair landbouwminister Femke Wiersma moet binnen twee weken gegevens vrijgeven over het aantal dieren per Nederlandse veehouder. Dat bepaalde de Raad van State woensdagochtend in hoger beroep, waarmee het hof grotendeels het eerdere vonnis van de rechtbank Overijssel bevestigt. De data werden bijna drie jaar geleden opgevraagd door Follow the Money, NRC en Omroep Gelderland via een Woo-verzoek (Wet open overheid).

Het conflict begon toen voormalig minister Piet Adema en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) aanvankelijk akkoord gingen met openbaarmaking. Boerenorganisaties maakten daartegen bezwaar en startten een juridische campagne, stellende dat activisten via de cijfers adressen zouden kunnen achterhalen — iets wat volgens tegenstanders niet relevant was omdat adressen al via andere openbare bronnen beschikbaar zijn. Nadat Wiersma Adema opvolgde, liet zij de RVO tijdens een zitting het besluit intrekken en dwong zij opnieuw juridische stappen te zetten; die manoeuvre zorgde volgens de rechtbank voor onnodige vertraging en werd gezien als misbruik van bevoegdheid. Een ambtelijk advies raadde haar af in hoger beroep te gaan, maar Wiersma ging toch door.

De Raad van State oordeelde nu dat de intrekking van het publicatiebesluit onterecht was en dat de gegevens alsnog openbaar moeten worden. De rechter sprak zich niet definitief uit over Wiersma’s motieven — of die bedoeld waren om te vertragen — maar stelde vast dat publicatie vereist is. Argumenten van belangenbehartigers als Farmers Defence Force en de Nederlandse Melkveehouders Vakbond, dat dieraantallen in andere EU-landen niet per se tot emissiegegevens worden gerekend, werden door de Raad van State verworpen: er is geen onduidelijkheid over de kwalificatie van emissiegegevens binnen de EU-rechtspraak.

Journalisten gebruiken zulke bestanden om te onderzoeken hoe dicht veehouderijen bij beschermde natuurgebieden liggen, hoe effectief uitkoopregelingen en stikstofbeleid zijn en welke dieren risico lopen bij stalbranden. Eerder werd geraamd dat het opnieuw doorlopen van procedures de staat 6–8 maanden en 5–14 miljoen euro zou kunnen kosten. De landsadvocaat liet weten dat de minister zich aan de uitspraak zal houden.