Wie wil wat? Dit zijn de plannen van alle partijen

In dit artikel:

Op 29 oktober gaan Nederlanders naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. Deze rondgang belicht wat de belangrijkste partijen in hun verkiezingsprogramma’s zetten en welke thema’s de campagne domineren: bouwen, migratie, klimaat/energie, veiligheid, én de rol van de staat in economie en zorg.

Kieskompas-signaal: het CDA schuift dit keer weer richting het politieke midden, terwijl aan de rechterflank sprake lijkt van verdere radicalisering.

GroenLinks-PvdA profileert zich rond “solidariteit” en wil bouwen aan een nieuwe verzorgingsstaat, met meer overheidsbemoeienis na jaren van marktwerking.

Het CDA maakt wonen tot speerpunt: de partij pleit onder meer voor afschaffing van de hypotheekrenteaftrek en wil de militaire dienstplicht herinvoeren.

De VVD legt de nadruk op economie en veiligheid; migratie speelt ditmaal minder prominent dan bij de vorige verkiezingen, en de partij benadrukt klassieke liberale thema’s.

ChristenUnie wil in tien jaar twintig miljard investeren om jaarlijks ruim 100.000 extra woningen te realiseren, met prioriteit voor betaalbare en sociale woningbouw.

PVV van Geert Wilders blijft trouw aan thema’s als asielbeleid, de islam en eigen risico’s in de zorg, en zoekt aansluiting bij extreemrechtse partners in Europa en de VS.

D66 legt de klemtoon op daadkracht en vooruitgang; partijleider Jetten pleit voor een “eenheidskabinet” dat voorbij het traditionele links‑rechts‑geschil opereert.

Volt wil via “kneiterprogressieve” voorstellen linkse kiezers aantrekken, waaronder het beëindigen van de Nederlandse staalindustrie en forse investeringen in kunst en cultuur.

JA21 mikt op teleurgestelde rechtse kiezers met een programma voor een kleinere staat en een expliciet anti‑islamstandpunt; het plan roept associaties op met recente Amerikaanse voorbeelden van bedrijfsbestuur.

Partij voor de Dieren kiest verrassend afstand van pacifisme, wil dierenrechten in de Grondwet opnemen, veehouderijen vervangen door woningen en 5% van het bbp inzetten voor klimaat en natuur.

SGP presenteert zich als “helder christelijk” en wil de zichtbaarheid van de islam in de openbare ruimte beperken.

Forum voor Democratie heeft Lidewij de Vos als lijsttrekker; de partij hoopt zo weer media‑aandacht te genereren, zonder grote inhoudelijke koerswijzigingen.

Overige dwarsdoorsneden: partijen gebruiken bombastische taal over de energietransitie (pauzeknop, kernenergie, CO2‑beleid), maar concurrenten en experts stellen kritische vragen over uitvoerbaarheid en rechtsstatelijkheid. Migratiesaldo’s komen in veel programma’s terug als middel om bevolkingsgroei te beperken, wat juridisch en ethisch controverses oproept. Zorg krijgt opvallend weinig aandacht in de campagnes, terwijl er grote beslissingen aankomen. Onderwijs krijgt een terugkeer naar basisvaardigheden als rekenen en taal voorgesteld, naast lange wensenlijstjes. Het Centraal Planbureau heeft de programma’s van tien partijen doorgerekend om de financiële effecten in kaart te brengen.

Voor kiezers betekent dit overzicht: de verkiezingen draaien vooral om woningbouw en migratie, maar ook om de vraag welke rol de overheid moet spelen bij economie, zorg en klimaat. Wie nog twijfelt kan het Kieskompas invullen om te zien welke partij het beste bij zijn of haar standpunten past.