Wie beslist er over de Noordzee?
In dit artikel:
De Noordzee moet een cruciale rol vervullen als energiebron voor Europa, maar de beschikbare ruimte om duurzame energieprojecten te ontwikkelen raakt snel vol, terwijl een versnipperde aanpak het proces belemmert. Dit blijkt uit een recent TNO-rapport gepresenteerd door het North Sea Energy consortium, bestaande uit onder meer Shell, ONE-Dyas en Nederlandse havens. Het consortium introduceerde een interactieve kaart waarmee verschillende scenario’s voor de ruimtelijke ordening van de Noordzee kunnen worden verkend, waarbij duidelijk wordt dat multifunctioneel ruimtegebruik – zoals windenergie combineren met visserij – noodzakelijk is. Vroege betrokkenheid van alle belanghebbenden is cruciaal, maar in de praktijk blijven participatieprocessen vaak ineffectief, vooral voor lokale kustgebruikers zoals kleinschalige vissers, die zich weinig gehoord voelen terwijl grote bedrijven domineren.
De toenemende concurrentie om ruimte leidt tot politieke en maatschappelijke spanningen. Zo kreeg demissionair staatssecretaris Jean Rummenie recent kritiek nadat hij vergunningen voor garnalenvisserij van 20,5 jaar verleende binnen beschermde Natura 2000-gebieden, een besluit dat natuurorganisaties verraste en tot dreiging van juridische stappen leidde. Tegelijk staat de Waddenzee, uniek vanwege zijn UNESCO-erfgoedstatus, onder druk door combinaties van visserij, gasboringen en nieuwe vergunningen, ondanks protesten van onder meer Extinction Rebellion tegen gaswinning in nabijgelegen gebieden.
Ook de beoogde uitbreiding van de Maasvlakte stuit op controverse. Hoewel havenuitbreiding gezien wordt als noodzakelijk voor onder meer CO₂-afvang- en -opslagtechnologieën, loopt dit project vertraging op omdat de natuurcompensatie uit eerdere afspraken – waaronder het stoppen van de bodemberoerende visserij in de Voordelta – niet is uitgevoerd. Natuurorganisaties eisen dan ook dat deze compensatie eerst wordt gerealiseerd voordat verdere uitbreiding kan plaatsvinden. Deze situatie maakt ook de toekomst van de onlangs verleende visvergunningen onzeker.
Deze ontwikkelingen illustreren de complexe en deels conflicterende belangen rond de inrichting van de Noordzee tussen energietransitie, natuurbehoud en visserij, en benadrukken het belang en de moeilijkheid van effectieve participatie en integrale beleidsvorming.