Weer een jaar gewonnen: ondanks geschrapte vergunning blijft Schiphol stikstof uitstoten
In dit artikel:
Schiphol stoot al jaren stikstof uit zonder de daarvoor vereiste natuurvergunning, en de pogingen van het vliegveld en het kabinet om dat achteraf te legaliseren lopen nu vast bij de rechter. Nadat duidelijk werd dat Schiphol wél een vergunning nodig heeft, probeerde de luchthaven die toestemming te verwerven via extern salderen: het overnemen van vergunde stikstofruimte door aangekochte boerderijen. Dit mechanisme kan alleen toegepast worden als eerst is vastgesteld dat de extra stikstof de Natura 2000-gebieden niet onherstelbaar schaadt — een toets die bij de huidige slechte staat van veel natuurgebieden meestal negatief uitvalt.
In 2023 gaf demissionair stikstofminister Christianne van der Wal tegen het advies van ambtenaren in toch een natuurvergunning aan Schiphol. Stichting Mobilisation for the Environment (MOB) stapte naar de rechter; in juni vernietigde de rechtbank die vergunning. De uitspraak maakt duidelijk dat vóór het toekennen van zulke vergunningen de overheid meer maatregelen moet nemen om de natuurkwaliteit te verbeteren. De rechter liet niet blijken dat extern salderen routinematig kan worden toegestaan.
Demissionair staatssecretaris Jean Rummenie informeerde het parlement over het vonnis, maar zijn brieven riepen vragen op. Hij stelde onder meer dat pas sinds december 2024 duidelijk zou zijn dat extern salderen vrijwel nooit toegestaan is en suggereerde dat de rechtbank de handelwijze ‘verklaarbaar’ vond. Eerste Kamerlid Noortje Thijssen (GroenLinks-PvdA) wees erop dat deze beperkingen al jaren bekend zijn en vroeg om verduidelijking. Rummenie citeerde delen van het vonnis in zijn antwoord, maar die onderstrepen volgens critici juist de verplichting om eerst meer natuurherstelmaatregelen te nemen.
Rummenie heeft besloten geen directe handhavingsactie te ondernemen om de illegale uitstoot te stoppen voordat hij het vonnis nader heeft bestudeerd en extra ecologisch onderzoek heeft laten uitvoeren. Dat kan maanden of jaren vertraging opleveren. Eerder bleek uit reconstructies dat het ministerie bewust vergunningen heeft afgegeven ondanks juridische risico’s om tijd te winnen; ambtenaren meldden destijds dat dat anderhalf jaar zou kunnen opleveren. Rummenie benadrukt dat bij een eventuele stillegging van Schiphol belangen als natuur versus brede maatschappelijke en economische belangen moeten worden afgewogen.
Lelystad Airport volgt een vergelijkbare route: ook daar wordt geprobeerd vergunningruimte te verkrijgen via aangekochte emissierechten. Demissionair minister Robert Tieman laat weten door te gaan met voorbereidingen en verwacht de luchthaven mogelijk dit jaar nog in gebruik te kunnen nemen. Thijssen voorziet opnieuw een juridische afwijzing, maar wijst erop dat zulke procedures levenslang uitstel kunnen veroorzaken, waardoor Schiphol en soortgelijke projecten in de praktijk blijven doorgaan met uitstoten.
Kortom: de juridische strijd rondom Schiphol toont een patroon waarin politiek-bestuurlijke keuzes, tijdrekken en het gebruik van extern salderen leiden tot voortdurende uitstoot en langdurige onzekerheid voor natuur, omwonenden en andere belanghebbenden.