Veel meningen op tv, 'kijker hoeft alleen z'n eigen gelijk te zien'

In dit artikel:

Het nieuwe televisieseizoen in Nederland is begonnen, met een overvloed aan praatprogramma's — van publieke shows als Eva Jinek en het nieuwe Pauw & De Wit tot commerciële formats als RTL Tonight, Vandaag Inside en Nieuws van de Dag. Sinds Willem Duys in 1963 met Voor de Vuist Weg het genre introduceerde en miljoenen trok, is het aanbod enorm gegroeid en gefragmenteerd, maar de invloed van deze programma's op politieke opinievorming blijft groot, aldus Mariken van der Velden, universitair hoofddocent politieke communicatie aan de Vrije Universiteit.

Onderzoek wijst uit dat media‑agenda's snel doorsijpelen naar het publieke denken: terugkerende onderwerpen op de talkshowtafel raken verankerd in wat mensen als belangrijkste problemen ervaren. Van der Velden gebruikt migratie als voorbeeld: omdat dat onderwerp jarenlang prominent in de media aanwezig is geweest, ontstaat de indruk dat het het grootste probleem is — ook als enquêtecijfers dat niet altijd bevestigen. Met de verkiezingen in het vooruitzicht maakt die agenda‑zetting de rol van talkshows extra relevant.

Verschillende betrokkenen benadrukken dat de talkshowtafel tegenwoordig dienstdoet als ontmoetingsplek voor politieke meningsvorming. Gert‑Jan Segers (voormalig ChristenUnie‑fractievoorzitter) vergelijkt eraan deelnemen met "aanschuiven op een marktplein": je móet er aanwezig zijn om je verhaal te doen. Tegelijk signaleren gasten en onderzoekers een verandering: waar vroeger grote, breed bekeken programma’s uiteenlopende visies bijeenbrachten, leidt het huidige aanbod tot meer verzuiling en selectie: kijkers kiezen steeds vaker een programma dat hun eigen standpunten bevestigt.

Ook de verhouding tussen feiten en opinie staat onder druk. Hoofdredacteur Marc Veeningen van Nieuws van de Dag erkent dat meningen prominent zijn geworden aan de talkshowtafel en stelt dat het doel is het maatschappelijke debat te faciliteren. Van der Velden waarschuwt dat zodra onwaarheden onbesproken blijven, de publieke discussie kan ontsporen; journalisten hebben volgens haar de taak om politieke claims kritisch te bevragen, iets wat volgens haar niet altijd gebeurt. Recente opstappen van presentatoren als Malou Petter en Art Rooijakkers bij Nieuws van de Dag illustreerden spanningen over journalistieke waarden en de verschuiving richting opinie.

Kortom: talkshows blijven in Nederland een krachtig medium voor politieke informatie en agenda‑setting. Hun invloed is minder uniform dan vroeger — meer spelers en meer keuze — maar dezelfde mechanismen van herhaling en framing kunnen sterk bepalen wat burgers als urgent en waar beschouwen, zeker in aanloop naar verkiezingen.