Wat obscuur is, zet festival Le Guess Who? in het volle licht
In dit artikel:
In Utrecht verandert een boksschool even in een dansvloer: in Tigers Gym draait de Colombiaanse dj ARN4L2 cumbia, soukous en reggaeton via een picó‑soundsystem, met veel bas en Spaans‑sprekende aanmoedigingen. Dat is één van de scènes van Le Guess Who?, het vierdaagse festival dat in TivoliVredenburg, kerken, sportscholen en kleine zalen de periferie van de popmuziek naar het centrum haalt. Doel van het festival is genres en culturen gelijkwaardig te programmeren — van experimentele techno en gamelan tot regionale volksmuziek en doom metal — en zo aandacht te geven aan wat elders onopgemerkt blijft.
Bezoekers krijgen een overvloed aan keuzes voorgeschoteld en moeten zelf routes uitstippelen; op zaterdag volgde de schrijver een Zuid‑ en Midden‑Amerikaanse lijn die ’s middags bij Colombiaanse soundsystems begon en ’s avonds eindigde in een raadselachtige ?‑show. Wat onbekend of vreemd was, bleek vaak verfrissend; wat al bekend was, soms juist teleurstellend.
Op het programma stonden opvallende optredens uit Mexico, Brazilië en Colombia. De Mexicaanse singer‑songwriter Luisa Almaguer maakte indruk door theatrale performance en confronterende thematiek: ze trad deels in ondergoed op en verwees naar de levensgevaarlijke situatie van trans vrouwen in Mexico — “Als trans vrouw in Mexico ben ik gewend dat dingen raar worden.” Haar donkere, ontwapenende stem combineert psychedelische rock en Mexicaanse invloeden en zorgde voor een sterk Europees debuut.
Brazilië was vertegenwoordigd met onder meer Roda de Santo, vijf in het wit geklede zangers en percussionisten die met percussie en lichte elektronica een bijna rituele, verbindende sfeer creëerden. Andere Braziliaanse en Braziliaans‑geïnspireerde acts lieten wisselende indrukken achter: de Amerikaanse jazzcomponist Adrian Younge kreeg de grote zaal maar koos veel ruimte voor praten, en samba‑veteraan Índio da Cuíca leverde een plichtmatig optreden.
Van Colombia sprong Lido Pimienta eruit: haar combinatie van experimentele cumbia, pop en een strijkkwartet (het Utrechtse Flare Quartet) leverde een van de hoogtepunten op, een theatraal en grensverleggend optreden. De ?‑slotmakertjes brengen dit jaar ook verrassingen: het Boliviaans‑Amerikaanse duo Los Thuthanaka, online een undergroundhit, mengt Andestraditie met futuristische, queer en onconventionele geluiden — precies het soort periferie dat Le Guess Who? naar voren wil schuiven.
Naast concerten is het festival ook platform voor vakgesprekken over het behoud van bedreigde muziekculturen en de veiligheid en representatie van lgbtq+‑artiesten — een praktijk waarin programmering en podiumkeuze als antwoord dienen.