'Wat moet hier verborgen blijven?', Paul blijft zoeken naar mysterieuze nazi-activiteiten
In dit artikel:
De vondst van een in Argentinië teruggevonden schilderij dat tijdens de Tweede Wereldoorlog uit Nederland was geroofd vormt een voorlopig hoogtepunt in het werk van Paul Post. Sinds circa twaalf jaar speurt Post in archieven naar de rol van de Duitse ambtenaar Friedrich Kadgien bij de roof van waardevolle bezittingen, en een recente makelaarsadvertentie uit Mar del Plata leverde hem zichtbaar bewijs dat een verdwenen werk ooit in Kadgien’s kring belandde.
Post kwam op het spoor van Kadgien nadat hij het oorlogsdagboek van zijn vader vond; die werkte bij het Rijksbureau voor Diamant en noteerde hoe de Duitsers systematisch kilo’s diamanten in beslag namen bij Joodse diamantairs. Hoewel een deel van die diamanten na de oorlog werd teruggevonden, laten Post’s eigen cijfers een groter tekort zien dan in officiële rapporten staat. Vaak doemt bij zijn onderzoek steeds dezelfde naam op: Friedrich Kadgien, een Duitse jurist en SS-lid die als hoge ambtenaar betrokken was bij het Vierjaarsplan — en bij het benutten van geroofde juwelen en kunst om de oorlogsindustrie te financieren.
Tegen het einde van de oorlog vluchtte Kadgien naar Zwitserland en nam hij naar verluidt diamanten en roofkunst mee. Zwitserse en Amerikaanse ondervragingen noteerden grote tegoeden bij hem, maar dat leidde niet tot opsporing of vervolging. Kort daarna vestigde Kadgien zich in Zuid-Amerika en stond hij openlijk onder eigen naam in handel. Dat roept bij Post vragen op: waarom stopten onderzoeken, en speelde er mogelijk geopolitiek belang waardoor sporen werden gedempt? Post vermoedt dat Amerikaanse inlichtingendiensten of diplomaten Kadgien nuttig vonden, iets wat deels wordt gesuggereerd in notities van de Amerikaanse ambassadeur Jefferson Caffery.
Tot op heden weigert de CIA inzage in een dossier over Kadgien. Kadgien stierf in 1979 in Buenos Aires. Recent ploegwerk van een Argentinië-correspondent leidde naar woningen van Kadgien’s dochters; in één advertentie bleek het lang vermiste schilderij op de interieurfoto’s te staan. Post ziet dit als bevestiging dat Kadgien waardevolle roofgoederen meegenomen heeft, maar benadrukt dat veel nog onopgehelderd is: waar zijn de diamanten gebleven, welke bankrekeningen in Zwitserland bevatten nazigelden, en in hoeverre profiteerden westerse diensten of instellingen van geroofde bezittingen? Een Amerikaanse senaatscommissie die Zwitserse bankrekeningen uit die periode onderzoekt kan mogelijk nieuwe details opleveren.
Extra context: de zaak valt in een bredere context van decennialange pogingen tot herstel van geroofde kunst en van actuele onderzoeken naar Zwitserse banken en westerse inlichtingenpraktijken rond voormalige nazi’s. Post blijft aandringen op openheid en op antwoorden voor de slachtoffers en nabestaanden, zoals zijn vader die de diefstallen destijds vastlegde.