Wat is er precies beslist? En gaat dit Israël raken? 5 vragen over de Belgische importban op producten uit bezette gebieden
In dit artikel:
De federale regering heeft besloten een nationaal importverbod in te voeren op goederen die geproduceerd, ontgonnen of verwerkt zijn in door Israël bezette gebieden — denk aan Israëlische nederzettingen in de Westelijke Jordaanoever en de Golanhoogte. De maatregel werd afgelopen nacht genomen; wanneer het verbod precies ingaat is nog niet vastgesteld. Buitenlandse zakenminister Maxime Prévot (Les Engagés) en financiënminister Jan Jambon (N-VA) moeten de praktische uitwerking en controles nog uitwerken.
België schaart zich daarmee tot een kleine groep EU-landen die zo’n boycot invoeren; tot nu toe hebben alleen Slovenië en Ierland vergelijkbare stappen aangekondigd. Het doel is zowel juridisch-politiek als moreel: met deze stap wil de regering duidelijk maken dat nederzettingen volgens haar onrechtmatig zijn en dat de handel daarin niet door België ondersteund wordt.
In de praktijk gaat het vooral om landbouwproducten: fruit en noten vormen het grootste deel van de invoer uit de bezette gebieden, daarnaast komen ook groenten, oliën en textiel voor. De regering wil eerst een concrete inventaris opstellen van welke producten momenteel in België op de markt zijn; pas daarna kan het verbod gericht toegepast worden. Dat wordt extra ingewikkeld doordat er al tien jaar een etiketteringsplicht bestaat maar invoerders vaak vertrouwen op wat Israël opgeeft als oorsprong. Onderzoekers en ngo’s wijzen erop dat producten geregeld op een verkeerde, misleidende plaats van oorsprong worden gezet — bijvoorbeeld het opgeven van het exportbedrijf in Tel Aviv in plaats van de feitelijke producent in een nederzetting. Een studie uit 2019 vond dat van 502 wijnen uit de bezette gebieden die in België online werden aangeboden slechts twee correct waren gelabeld. Ook vorig jaar werden producten als confituur aangetroffen in grote supermarkten waarvan later bleek dat ze in bezette gebieden waren gemaakt.
De effectiviteit van de boycot is onzeker. Parlementariërs en ngo’s zeggen dat controlemechanismen en internationale expertise het mogelijk moeten maken, maar economen waarschuwen dat handel vaak via derde landen kan worden omgeleid — een fenomeen dat ook zichtbaar was bij sancties tegen Rusland. De directe economische impact voor België zal beperkt zijn: officiële cijfers noemen een importwaarde van ongeveer 2,6 miljoen euro vorig jaar. Desondanks wordt de maatregel vooral gezien als een symbolisch signaal en als poging om een kettingreactie in Europa te stimuleren.
Naast het importverbod besliste de regering ook om strengere regels te maken voor doorvoer en uitvoer van wapens en dual-use goederen en om in de EU te pleiten voor opschorting van het handelsdeel van het associatieverdrag met Israël — een stap die alleen met instemming van alle EU-lidstaten mogelijk is en voorlopig onwaarschijnlijk lijkt. Sommige ngo’s pleiten bovendien dat ook diensten en investeringen die de bezetting in stand houden aangepakt zouden moeten worden.