'Wat blijft er voor ons over?' Damen laat personeel van Roemeense scheepswerf berooid achter
In dit artikel:
In 2018 nam het Nederlandse Damen Shipyards voor een relatief laag bedrag de grootste scheepswerf van Roemenië over, gelegen in de havenstad Mangalia aan de Zwarte Zee. Voorheen succesvol onder Daewoo, dat de werf in de jaren negentig moderniseerde en uitbouwde tot een van de weinige Oost-Europese werven die grote oorlogsschepen kon bouwen, raakte de werf snel in verval na de overname door Damen. Waar aanvankelijk optimisme heerste, nam het aantal opdrachten snel af, wat leidde tot werkloosheid en stilstand. Dit ondanks de strategisch belangrijke ligging vlakbij een NAVO-marinebasis en de voortdurende oorlog in het naburige Oekraïne.
Volgens vakbondsvoorzitter Laurențiu Gobeajă bleef Damen weinig investeren en behandelde het bedrijf het complex meer als een last dan als een groeimotor. Zo werd een schilderbeurt beperkt tot een oppervlakkig likje verf over het oude Daewoo-logo, zonder serieuze vernieuwing van de verouderde faciliteiten. Economisch gezien betaalde Damen ongeveer 22 miljoen euro voor 49 procent van de aandelen, terwijl de Roemeense overheid 51 procent bezat; Damen voerde echter het bestuur, een uitzonderlijke regeling in Roemenië.
De kern van de crisis ontstond toen een geplande deal voor bouw van vier fregatten voor de Roemeense marine aan Franse concurrent Naval werd gegund. Damen vocht dit aan, maar zonder succes, waarna de betrokkenheid van Damen langzaam afnam. De financiële situatie verslechterde sterk; het Roemeense staatsbedrijf 2MMS beschuldigt Damen van het opzettelijk veroorzaken van faillissement door het wegsluizen van miljoenen via interne factureringen aan dochterbedrijven, wat volgens hen illegale transfer pricing betreft. Damen ontkent dit en stelt geen opmerkingen van autoriteiten te hebben ontvangen.
Daarnaast zorgde een wetswijziging in 2023, die voorschrijft dat de overheid de leiding over staatsbedrijven niet meer mag uitbesteden, voor een conflict. Damen weigert het beheer terug te geven, noemt dit contractbreuk en is een arbitrageprocedure gestart om zich terug te trekken en compensatie van 470 miljoen euro te eisen. Het faillissement van de werf in 2024 verliep controversieel, waarbij Damen als grootste schuldeiser invloed heeft op de afhandeling, tot frustratie van 2MMS en de Roemeense fiscus, die tevens een audit van de boekhouding eiste.
De zoektocht naar een nieuwe koper voor de werf loopt moeizaam door de hoge schuldenlast. Daardoor zijn al ruim 400 werknemers ontslagen en zij die overblijven krijgen slechts een fractie van hun salaris. De vakbond roept op tot werkgelegenheid en een oplossing, maar ervaart vooral onverschilligheid van alle partijen. Ook de Nederlandse ambassade ziet zich beperkt tot het betuigen van medeleven, zonder mogelijkheid tot bemiddeling.
Deze situatie illustreert de problematiek rond internationale joint ventures in strategische sectoren, waar belangen, politieke omstandigheden en financiële machtsverhoudingen leiden tot stilstand en werkloosheid, ondanks de potentie en noodzaak voor duurzame scheepsbouw in een geopolitiek gevoelige regio.