Wat betekent het 28 puntenplan van Trump voor Oekraïne?
In dit artikel:
Achter de schermen hebben Amerikaanse functionarissen en adviseurs — onder wie speciaal gezant Steve Witkoff, vicepresidentkandidaat JD Vance, senator Marco Rubio en Jared Kushner — een vredesplan voor Oekraïne uitgewerkt dat ook met de Russische gezant Kirill Dmitriev is besproken. Het voorstel telt 28 punten en levert Rusland grote territoriale en politieke winst op, terwijl Oekraïne verre concessions moet doen.
Belangrijkste eisen aan Oekraïne
- Een onmiddellijk bestand tegen zware prijs: Oekraïne moet het hele Donbasgebied afstaan, inclusief delen die Kyiv nog controleert. Het verlies van de laatste verdedigingslinies maakt de rest van het land kwetsbaarder.
- Demilitarisering: het Oekraïense leger zou afgebouwd moeten worden van ongeveer 1 miljoen naar maximaal 600.000 soldaten en alle langeafstandsraketten moeten worden verwijderd.
- Binnen honderd dagen na het bestand moeten nieuwe verkiezingen worden gehouden.
- Binnenlandse voorwaarden: het Russisch krijgt officiële status, Russische media moeten gelijk behandeld worden en wetten tegen zogenoemde nazistische ideologie en discriminatie moeten worden ingesteld.
Veiligheidsgaranties: vaag en voorwaardelijk
- Het plan verbiedt Oekraïne NAVO-lidmaatschap en verlangt dat die uitsluiting in de grondwet wordt verankerd; de NAVO moet dit ook formeel bevestigen. NATO-troepen in Oekraïne worden uitgesloten, al mogen individuele landen wel materiële steun bieden en kunnen vliegtuigen in Polen worden gestationeerd.
- EU-lidmaatschap blijft mogelijk en biedt volgens het verdrag bepaalde wederzijdse bijstand, met uitzonderingen voor neutrale lidstaten.
- Amerikaanse garanties zijn onduidelijk en voorwaardelijk: concrete toezeggingen zouden alleen komen als Kyiv daarvoor betaalt, en vervallen als Oekraïne Rusland zonder rechtvaardiging aanvalt.
Wat Rusland krijgt en wat het moet doen
- De VS zouden volgens het plan de Krim en de door Rusland geannexeerde delen van Donbas erkennen; sommige contactlijnen in Cherson en Zaporizja worden bevroren. Een deel van de Donbas moet een internationale bufferzone worden, erkend als Russisch grondgebied, maar zonder permanente Russische troepen.
- Rusland moet wettelijk vastleggen nooit meer Oekraïne of NAVO-landen aan te vallen; bij overtreding volgen militaire reactie en harde sancties en intrekking van erkenning.
- Sancties en diplomatieke banden zouden stapsgewijs worden hersteld; Rusland kan terugkeren naar de G7 (G8) en bevroren tegoeden worden vrijgegeven, behalve 100 miljard dollar voor Oekraïneherstel — waarvan de VS de helft van de opbrengsten opeisen.
- Beide partijen moeten gevangenen en lichamen uitwisselen; er zou generieke amnestie komen voor oorlogsmisdaden, wat voor veel Oekraïners en westerse juristen gevoelig ligt.
Politieke context en kansen op vrede
- Analisten zijn sceptisch: het voorstel lijkt op gedwongen capitulatie voor Kyiv en herinnert aan eerdere, mislukte vredesinitiatieven. Moskou zegt open te staan voor onderhandelingen, maar als Poetin harde eisen blijft stellen kan Trump zich terugtrekken en loopt het proces vast.
- Tijdsdruk is groot: volgens berichten zetten de VS Kyiv onder druk om vóór Thanksgiving een akkoord te ondertekenen; anders dreigen stopzetting van wapen- en inlichtingenleveranties. De voorgestelde volgorde houdt in dat eerst Zelensky en Trump tekenen en daarna Poetin het plan ziet, wat Kyiv enige manoeuvreerruimte geeft.
Rol van Europa
- Europese leiders (onder anderen Merz, Starmer en Macron) overleggen met Zelensky en willen voorkomen dat een akkoord de strategische belangen van Europa en Oekraïne ondermijnt. In de praktijk hebben Europese staten echter weinig invloed op het proces, dat momenteel wordt bepaald door Washington, Kyiv en Moskou.