Levert gesprek Trump en Zelensky deze keer wel iets op? Verwachtingen zijn laag
In dit artikel:
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky reist morgen naar Florida om met de Amerikaanse president Donald Trump te spreken over het bijna afgeronde vredesplan dat hij eerder deze week presenteerde. Het bezoek valt samen met een nieuwe omvangrijke Russische aanval op Oekraïne: volgens Oekraïense meldingen werden vandaag meer dan 500 drones en ruim 40 raketten afgevuurd. Minstens één persoon kwam om het leven, 28 raakten gewond en in delen van Kyiv viel de verwarming voor ongeveer een derde van de inwoners uit. Oud-ambassadeur Ron Keller interpreteert de timing als doelbewust: dergelijke aanvallen ondermijnen een positieve onderhandelingssfeer.
Het gesprek richt zich enerzijds op de inhoud van het 20-puntenplan van Zelensky en anderzijds op het winnen van Trumps steun. Trump heeft al aangegeven dat hij het plan moet goedkeuren voordat het effect heeft, wat de onderhandelingspositie van Zelensky essentieel maakt. Volgens Keller heeft Zelensky op enkele punten concessies voorgesteld om Trump aan boord te krijgen: zo is hij bereid zich uit delen van de Donbas terug te trekken op voorwaarde dat Rusland in ruil ook terugtrekt en dat er eerst een referendum wordt gehouden. Analisten wijst erop dat zo’n referendum waarschijnlijk niet zal leiden tot landafstand — het voorstel lijkt vooral een manier om te tonen dat Oekraïne bereid is tot compromissen en Rusland als spelbreker neer te zetten.
Een van de belangrijkste onopgeloste kwesties zijn echter veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Daarover is in Europa nog geen consensus; Frankrijk kondigde aan dat pas in januari een voorstel kan worden besproken, waardoor Europa volgens Keller opnieuw reactief handelt. Oekraïne verlangt 'artikel‑5-achtige' garanties — collectieve defensieverplichtingen vergelijkbaar met NAVO-lidmaatschap — maar zo’n regeling zou in de praktijk neer kunnen komen op bescherming die Rusland juist wil voorkomen.
Andere knelpunten blijven bestaan: de toekomst van de kerncentrale van Zaporizja is nog onduidelijk. De Russen beheren de centrale sinds 2022 en willen de stroom zelf gebruiken; Zelensky stelde gezamenlijk beheer met de VS voor, terwijl Rusland eerder gezamenlijke controle met de VS opperde. Ten slotte waarschuwt Keller dat spanningen tussen Trump en Zelensky kunnen oplopen — een conflict kan gesprekken laten vastlopen zoals eerder gebeurde — en dat echte beweging van Russische zijde mogelijk pas na januari komt. Gezien deze grote tegenstellingen zijn de verwachtingen voor een doorbraak tijdens het tweegesprek laag.