Wapensmokkel, goud en geopolitiek: de strijd in Sudan is meer dan een burgeroorlog
In dit artikel:
In de Sudanese stad Al-Fasher zijn de afgelopen weken grootschalige moordpartijen en etnische zuiveringen gepleegd door de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF). Tienduizenden burgers zouden zijn gedood nadat de RSF de stad innam. De bloedige escalatie maakt deel uit van een bredere oorlog tussen twee voormalige bondgenoten: de RSF en het regeringsleger, de Sudanese Armed Forces (SAF). Beide partijen werkten tot kort geleden samen en waren betrokken bij de staatsgreep van 2021; latere meningsverschillen over Sudans toekomst leidden tot open gevechten.
De RSF, geworteld in Darfur in het zuidwesten van Sudan, opereert mobiel met bepantserde pickup-trucks en zware mitrailleurs en heeft zijn machtsbasis benut voor terreinwinst en grootschalig geweld. Cruciaal voor hun slagkracht is buitenlandse wapensteun, met de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) als belangrijkste bondgenoot. Volgens experts zijn er diepe economische banden: familieleden van RSF-leiders handelen bijvoorbeeld in Dubai en de Emiraten zoeken controle over goudmijnen in Darfur. Wapenleveranties aan de RSF blijken soms afkomstig van westerse defensiebedrijven; na gevechten zijn materiaal van onder meer Britse, Franse, Bulgaarse en Canadese makelij gevonden.
De Emiraten organiseren leveringen via een smokkelketen die onder meer loopt via Puntland (Somalië), waar vliegtuigen wapens naar buurlanden van Sudan brengen. Een noodhospitaal in Tsjaad, onder de vlag van de Rode Halve Maan, fungeerde volgens onderzoek als tussenstation voor zowel hulpgoederen als wapens. Inmiddels verloopt veel logistiek via Libië; de VAE steunen generaal Khalifa Haftar daar en Libië’s vliegvelden zouden frequent ladingen voor de RSF ontvangen. Ook Colombiaanse huurlingen, betalend gemotiveerd, zijn in de strijd verschenen en zouden via Libië naar Sudan zijn gekomen.
De SAF is zwaarder bewapend met tanks, artillerie en straaljagers en ontvangt steun van landen die belangen hebben in regio en grondstoffen. Egypte is de belangrijkste SAF-ondersteuner, deels vanuit strategische bezorgdheid over de Nijl en deels vanwege economische belangen, zoals toegang tot goudmijnen en gezamenlijke belangen tussen militaire elites. Turkije en Iran leverden vooral drones die logistieke lijnen van de RSF konden verstoren; Eritrea huisvest trainingskampen voor de SAF.
Rusland speelt een dubbele rol door zowel de RSF (via Wagner-mercenarios) als de SAF van materieel te voorzien — een strategie om na afloop geopolitieke concessies te winnen, zoals een marinebasis. Experts concluderen dat internationale geopolitieke en economische belangen, en niet louter interne Sudanese geschillen, de oorlog in stand houden: zolang wapens en buitenlandse steun blijven stromen, blijft de massale burgerlijke tol oplopen.