Wandelen op Zorgvlied: tussen Brood en Shaffy groeit de stilte
In dit artikel:
Op een snikhete vrijdag bezoekt de auteur begraafplaats Zorgvlied aan de Amsteldijk in Amsterdam-Zuid — een rijksmonument dat sinds 1870 in gebruik is en bekendstaat als rustplaats voor veel Nederlandse beroemdheden. Wat begint als een plotselinge vrije middag na het afzetten van zijn zoon, groeit uit tot een ontspoorde maar bewuste wandeling langs graven die stuk voor stuk verhalen en herinneringen dragen.
Zorgvlied ontstond als particulier, enigszins elitair initiatief en heeft zich ontwikkeld tot meer dan een begraafplaats: een openlucht-archief waar kunst, geschiedenis, politiek en entertainment samenkomen. De paden slingeren tussen bomen en doorkijkjes; verdwalen lijkt onderdeel van de bedoeling. De schrijver had eerder willen zijn bij de crematie van gitarist Dany Lademacher, maar kon niet — dat gemis kleurt zijn bezoek.
Hij ontmoet onderweg namen die het Nederlandse culturele geheugen vormen. Korte voorbeelden: Annie M.G. Schmidt met een vrolijk graf vol gekleurde steentjes en pennen van lezers; Ramses Shaffy met een bondige inscriptie die tot nadenken stemt; Bobby Farrell van Boney M. met verwijzingen naar zijn artiestenrol; en Herman Brood, wiens as ligt onder een imposante engel, omringd door schilderijtjes, drank en vinyl — een rommelige, bewuste voortzetting van zijn imago. De auteur vergelijkt die combinatie van mythe en kunst met plekken als Jim Morrisons graf op Père-Lachaise.
Niet alleen artiesten rusten er. Het terrein herbergt monumenten als die van Wubbo Ockels — astronaut, natuurkundige en duurzaamheidspromotor — waarvan het moderne monument met zonnepaneelvormen zijn levenswerk weerspiegelt. Het graf van Kerwin Duinmeijer, het tienermeisje dat in 1983 werd vermoord, toont hoe Zorgvlied ook maatschappelijke gebeurtenissen en pijnlijke herinneringen bewaart; op zijn steen prijkt “Black is beautiful”, thema van het door Frank Boeijen verwerkte muzikale en maatschappelijke commentaar.
Langere namenlijsten vullen het park: van schrijvers en acteurs (Harry Mulisch, Ischa Meijer, Martin Bril, Piet Römer) tot politici en andere cultuurdragers (Hans van Mierlo, Ed van Thijn, Peter Post). Hoewel sommige graven sober zijn — zoals Mulischs eenvoudige zwarte steen — zorgen de achtergelaten stemmen in boeken, liedjes en televisieprogramma’s voor een vorm van voortleven.
Aan het einde van de wandeling voelt de auteur een mengeling van rust en melancholie. Zorgvlied blijkt te groot om volledig te overzien; dat is geen gebrek maar juist een deel van de ervaring: je komt erheen zonder plan en verlaat het toch met iets meegegeven — een gedachte over vergankelijkheid, nalatenschap en de manier waarop publieke herinnering vorm krijgt.
Praktische informatie: Zorgvlied is dagelijks geopend (doordeweeks vroeg tot laat, in het weekend andere tijden); rondleidingen vinden af en toe plaats. Meer informatie is beschikbaar via de begraafplaatswebsite.