Waarom wij vragen blijven stellen over de datahonger van de overheid
In dit artikel:
Zeven jaar na het Sleepwet-referendum constateert Follow the Money dat publieke verontwaardiging over grootschalige dataverzameling door de overheid sterk is afgenomen, terwijl de praktijken zelf alleen maar groeien. FTM‑onderzoeken laten zien dat politie en defensie in Nederland grote hoeveelheden persoonsgegevens opslaan en analyseren met systemen als Palantir, vaak zonder dat een verdenking vooraf vereist is en met gebrekkig extern toezicht. Journalisten van FTM (onder anderen Sebastiaan Brommersma en David Davidson) onthulden ook dat politiegegevens die wettelijk verwijderd hadden moeten worden, toch bewaard blijven.
Nederlandse instanties gebruiken daarnaast commerciële oplossingen waarvan de veiligheid niet altijd houdbaar blijkt. Voorbeelden zijn rechtbanken, het UWV, de IND en ziekenhuizen die voor Zivver kozen wegens de Nederlandse herkomst, terwijl tests van FTM lieten zien dat de beoogde versleuteling niet altijd standhield. Leveranciers draaien regelmatig op buitenlandse infrastructuur of veranderen van eigenaar, waardoor controle en aansprakelijkheid verwateren.
Het probleem strekt zich verder uit: groeiende marktpartijen ontwikkelen spyware en defensie-gerelateerde technologieën die deels met publieke EU-middelen (zoals uit het Europees Defensiefonds) worden gefinancierd, tot onrust bij privacyexperts leidt. Tegelijkertijd zijn waakhonden, ngo’s en enkele Kamerleden wél actief, maar veroorzaken privacyschendingen zelden brede politieke opschudding. Een recent, in een bureaula verdwenen rapport over overheidscorruptie — dat FTM publiceerde — legt volgens de redactie bloot hoe kwetsbaar Nederland wordt wanneer ambtenaren vrij toegang hebben tot steeds omvangrijkere, privacygevoelige datasets: dat verhoogt de verleiding voor criminaliteit, spionage en corruptie.
Follow the Money waarschuwt dat digitalisering en het outsourcen van geheimen aan commerciële techbedrijven onvoldoende als politiek thema worden behandeld. De hoofdredactie pleit voor scherper toezicht, meer politieke aandacht en publieke discussie over wie onze data beheert en hoe die beveiligd worden. FTM zegt door te blijven graven naar hoe overheid en bedrijven met die gegevens omgaan en welke gevolgen dat heeft voor privacy en nationale veiligheid.