Waarom reageerden getuigen van de vermoede verkrachting Koningsdag zo verschillend?

In dit artikel:

Op Koningsdag speelde zich mogelijk een verkrachting af in het centrum van Amsterdam, waarbij een man seksueel contact leek te hebben met een vrouw op de Keizersgracht. Hoewel meerdere omstanders de situatie op video vastlegden, grepen ze niet direct in, wat vanuit psychologisch oogpunt verklaard kan worden door het omstandereffect: wanneer veel mensen getuige zijn van een ingrijpende situatie, gaan zij vaak ervan uit dat het wel meevalt en wacht men af. Paul van Lange, hoogleraar psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, benadrukt dat twijfels en het niet durven ingrijpen ook te maken hebben met sociale normen rond privacy en onzekerheid over wat er werkelijk gaande is.

Een groepje vrouwen dat wel reageerde door de man weg te jagen en anderen opriep de politie te bellen, handelde waarschijnlijk vanuit intuitive emotie, wat het belang onderstreept van initiatief nemen om twijfel bij anderen te doorbreken. Van Lange adviseert bij vermoedens van een ernstige normschending oogcontact te maken met het slachtoffer om discreet te achterhalen of alles goed is, en bij voorkeur samen met andere omstanders in te grijpen. Daarbij is het essentieel om je eigen veiligheid in acht te nemen.

Volgens een woordvoerder van de Amsterdamse politie ben je strafbaar als je iemand in een hulpeloze situatie achterlaat; het bellen van 112 is dan al een vorm van hulp. Burgers mogen ook een verdachte aanhouden (burgerarrest), mits zij geen onnodig geweld gebruiken. Na een incident kunnen omstanders daarnaast een cruciale rol vervullen door het slachtoffer emotionele steun te bieden, wat het herstelproces aanzienlijk kan bevorderen.

De zaak heeft geleid tot aanhouding van de verdachte en zet een debat in gang over de rol en verantwoordelijkheden van omstanders bij geweldpleging in openbare ruimtes, vooral tijdens drukke evenementen zoals Koningsdag.