Waarom paus Leo XIV naar het Midden-Oosten trekt voor zijn eerste buitenlandse reis
In dit artikel:
Paus Leo XIV begint vandaag aan zijn eerste buitenlandse reis: zes dagen in het Midden-Oosten, eerst drie dagen in Turkije (donderdag–zaterdag) en daarna een bezoek aan Libanon. Het doel is zowel religieus als politiek: de paus wil de onderlinge dialoog tussen christelijke kerken versterken, banden met de islam benadrukken en aandacht vragen voor stabiliteit in een regio die door oorlogen en crises wordt geteisterd.
In Turkije staat de herdenking van het Concilie van Nicea (nu Iznik) centraal: dit jaar is het 1.700 jaar geleden dat het concilie plaatsvond en het Credo vaststelde, een basisgemeenschap voor katholieken, orthodoxen en protestanten. Leo XIV zal in Iznik bidden met hoge orthodoxe geestelijken, maar de bijeenkomst is politiek gevoelig omdat de orthodoxe wereld verdeeld is door de oorlog in Oekraïne. Patriarch Kirill van Moskou, ruwweg een bondgenoot van Poetin, is niet uitgenodigd, waardoor de paus een evenwicht moet zoeken tussen Constantinopel (patriarch Bartholomeus I) en Moskou om geen verdere scheuren te veroorzaken.
Politiek engagement volgt tijdens ontmoetingen in Ankara, waar Leo XIV de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan zal spreken. Mogelijke onderwerpen zijn onder meer heropening van de orthodoxe theologische school van Chalki, die sinds 1971 gesloten is en door het patriarchaat van Constantinopel wordt gezien als een schending van minderhedenrechten. In Istanbul brengt de paus ook een bezoek aan de Blauwe Moskee: zijn bezoek is bedoeld om niet alleen christelijke eenheid te stimuleren, maar ook bruggen naar de islam te bouwen. In Turkije wonen relatief weinig christenen (naar schatting 200.000–370.000 van 86 miljoen inwoners), waardoor het binnenlandse effect beperkter is dan in Libanon.
Libanon is de tweede en veelbelovende etappe. Het kleine land telt een grote religieuze verscheidenheid (18 groepen, waaronder 12 christelijke stromingen) en is historisch belangrijk voor het Midden-Oostenchristendom; ongeveer een derde van de Libanese bevolking is nog christelijk, vooral maronieten. De paus wil met zijn komst Libanon in de internationale aandacht zetten en mogelijke druk opvreten om het land uit zijn economische en politieke crisis te helpen — de muntinstorting, slecht functionerende publieke diensten en de verwoestende havenexplosie van Beiroet in 2020 markeren diepe problemen.
Vanwege veiligheidsrisico’s bezoekt de paus het zuiden van Libanon niet, wat teleurstelling wekt bij christenen daar; de afgelopen weken zijn luchtaanvallen en schendingen van het staakt-het-vuren opnieuw toegenomen, en onlangs werd in een voorstad van Beiroet een hoge Hezbollah-figuur gedood. In Beiroet concentreert het programma zich op ontmoetingen met jongeren, een psychiatrisch ziekenhuis gerund door een religieuze organisatie en een moment van bezinning bij de plek van de explosie van 2020. Het hoogtepunt wordt een openluchtviering die ongeveer 100.000 bezoekers kan trekken.
Kenners zoals Benoit Lannoo zien de reis als voortzetting van plannen van paus Franciscus: een symbolische en strategische poging om christelijke samenhang te benadrukken, kerken als vredesactoren te profileren en solidariteit te tonen met christenen in een moeilijke regio. Ondanks de risico’s gaat Leo XIV voort — volgens een citaat reageerde hij op waarschuwingen met: "But we go!"