Waarom Oekraïne niet gek opkijkt van Nederlanders die vliegtuig cadeau doen
In dit artikel:
De Nederlandse stichting Protect Ukraine heeft een Yak-52 — een klein, wendbaar stunt-/trainingsvliegtuig — gedoneerd aan het Oekraïense leger om te helpen bij de bestrijding van vijandelijke drones. Initiatiefnemer Jaap Scholten, die in Hongarije woont, begon kort na het uitbreken van de oorlog met het inzamelen van hulpgoederen; wat begon met trauma-pakketten en tourniquets groeide uit tot levering van defensieve spullen zoals pick-ups, verkenningsdrones, camouflagenetten en nu dus een vliegtuig. Het toestel is voor ongeveer 78.000 euro in het Verenigd Koninkrijk aangekocht en zou spoedig in de regio Odesa worden ingezet op verzoek van een Oekraïns squadron.
De inzet van goedkope, beproefde vliegtuigen past in een bredere traditie van Oekraïense crowdfunding en creatieve oplossingen sinds 2014, toen tekorten door bezuinigingen en corruptie duidelijk werden. Volgens defensie-expert Bob Deen zijn burgerdonaties — van nachtkijkers en brandstof tot complete satellieten die stichtingen van zakenlieden wisten te financieren — al jaren cruciaal voor de Oekraïense strijdkrachten. Dat leidt enerzijds tot inventieve, goedkope manieren om grote problemen aan te pakken; anderzijds veroorzaakt het ongelijkheden tussen eenheden die meer of minder gesteund worden.
De Yak-52 wordt specifiek ingezet tegen relatief langzame Shahed- en Orlan-drones. Tactieken variëren van het “omwippen” van drones met de vleugel tot het beschieten ervan vanuit de cockpit. Een Oekraïens antidrone-squadron in de omgeving van Odesa zou met zijn tien Yaks soms tot zo’n 45 drones per nacht uitschakelen — naar schatting 10–12 procent van het totale aantal nachtelijke neerhalingen — al merkt hoogleraar Han Bouwmeester op dat die cijfers betrekking hebben op een speciale vliegende eenheid waarin ook helikopters meerekenen.
De methode is effectief maar risicovol. Yak-52’s hebben geen geavanceerde radarsystemen; piloten werken visueel en per radio, soms met de kap open zodat een bemanningslid kan schieten. Daardoor lijken de tactieken bijna archaïsch, en de toestellen zijn kwetsbaar voor vijandelijk vuur en gerichte aanvallen op vliegvelden of hangars. Dat bleek zeker toen de leider van het betrokken squadron, Konstantin Oborin, om het leven kwam bij een raketaanval op een hangar; het gedoneerde vliegtuig is aan hem opgedragen.
Protect Ukraine wil nog twee Yak-52’s aanschaffen om deze goedkope antidrone-methode uit te breiden. Experts benadrukken dat zulke improvisaties voortkomen uit nood en creativiteit: geavanceerde opties als F-16’s of Patriot-luchtafweer bestaan, maar de bijbehorende munitie en systemen zijn veel duurder, waardoor eenvoudige oplossingen voor sommige eenheden praktischer blijken.