Waarom mensen te veel eten met Kerst
In dit artikel:
Tijdens kerst eten veel mensen meer dan nodig is. Neurowetenschappers leggen uit waarom dat niet alleen een kwestie van zwakte is, maar van aangelegde hersenmechanismen, voedingssamenstelling en sociale gewoonten. Marc Tittgemeyer van het Max Planck Instituut voor Metabolismeonderzoek benadrukt het onderscheid tussen honger (fysiologische behoefte) en eetlust: naast signalen die verzadiging aangeven bestaat er in de hersenen een systeem dat drang creëert om meer te eten dan je strikt nodig hebt—een “eetlustsysteem” dat reserves helpt opbouwen in tijden van schaarste.
Christian Lüscher van de Universiteit van Genève onderzocht hoe suiker en vet dit systeem stimuleren. In muizenexperimente bleek dat veel vet of veel suiker afzonderlijk de calorie-inname met ongeveer 30% verhoogde, maar dat de combinatie van beide de inname deed stijgen tot zo’n 250% van de natuurlijke behoefte. Dergelijke combinaties komen in de natuur nauwelijks voor, maar zijn juist kenmerkend voor bewerkte voedingsmiddelen die in supermarkten overvloedig aanwezig zijn.
Het zogenaamde desserteffect verklaart waarom mensen dikwijls het zoetste of vetste eten voor het laatst bewaren: desserts zijn vaak zo samengesteld dat je ze zelfs kunt eten wanneer je al vol zit. Daarbij werken ook gewoontevorming en sociale factoren mee. Herhaalde consumptie van suikerrijke en vette producten herschrijft voorkeuren: in een experiment aten 90 proefpersonen acht weken lang dagelijks een vette, zoete pudding naast hun gewone maaltijden en raakten daarna meer geneigd naar vergelijkbare voedingsmiddelen. Dat wijst erop dat nieuwe neurale verbindingen kunnen ontstaan en voorkeuren langdurig beïnvloeden.
Verder verstoren grotere hoeveelheden lichaamsvet en gewicht de honger- en verzadigingssignalen, waardoor het brein moeilijker kan inschatten hoeveel er werkelijk gegeten is. Daardoor kan overeten veranderen van incidenteel gedrag in een biologische lus die richting obesitas leidt—een probleem dat volgens onderzoekers niet eenvoudig te reduceren is tot een gebrek aan wilskracht.
Praktische conclusie: één of enkele dagen overeten tijdens de feestdagen is geen ramp; het zijn de blijvende eetgewoonten die je voorkeuren en hersenreacties herprogrammeren. Bewustzijn van de rol van suiker+vet-combinaties, het doorbreken van routinematig snacken en aandacht voor sociale eetpatronen helpen om de kerstmaaltijden beter te doseren.