Waarom kiezen we massaal voor geluksgetallen bij de Staatsloterij? 'Magisch denken stamt uit kinderfase'

In dit artikel:

Bij aankoop van een Staatslot mag je één of twee eindcijfers kiezen — en twee derde van de kopers doet dat ook daadwerkelijk. Uit een enquête onder ruim duizend Nederlanders die dit jaar meedoen of meededen aan de Oudejaarsloterij blijkt dat veel keuzes niet rationeel zijn: van degenen die zelf een eindcijfer kiezen zegt 40 procent een persoonlijk ‘geluksgetal’ te hebben. Wereldwijd veruit favoriet is het getal 7 (29 procent), gevolgd door 8 (15 procent) en 3 (12 procent); slechts 2 procent vertrouwt op 0. Het vermeende ongeluksgetal 13 wordt door enkelen juist uitgedaagd door het juist te kiezen.

Persoonlijke verhalen illustreren de variatie: geboortedata, huisnummers, herinneringen aan een eerdere prijs, of esthetische voorkeuren bepalen vaak de keuze. Sommige spelers nemen dubbele cijfers (bijv. twee keer 8) vanwege symboliek of familiebanden; anderen laten het lot automatisch door de computer bepalen. Vrouwen geven iets vaker dan mannen aan een nummer te kiezen dat aan een dierbare is gekoppeld (17% tegen 12%), mannen noemen vaker rugnummers uit voetbal.

Psychiater Esther van Fenema verklaart het fenomeen als een vorm van magisch denken en symbolisch associëren: positieve ervaringen worden door het brein gemarkeerd met dopamine, waardoor een getal onterecht gekoppeld wordt aan geluk. Dat gevoel van controle en herkenning maakt het irrationele prettig en begrijpelijk. Martin van Geest van MeneerCasino (organisator van het onderzoek) benadrukt dat bijgeloof en kansspelen vaak samengaan; dat Nederlanders zichzelf als nuchter zien maar toch naar zulke rituelen grijpen, is opvallend. Hij merkt bovendien op dat populaire eindcijfers zoals 7 iets meer kans geven op winst omdat ze vaker verkocht worden.

Het onderzoek laat zien dat numerieke voorkeuren niet alleen anekdotisch zijn maar wijdverbreid: persoonlijke herinneringen, sociale tradities en kleine toevallige successen vormen de basis van veel keuzes. Cognitieve biases en de menselijke neiging tot patroonherkenning verklaren waarom mensen vasthouden aan geluksgetallen, ook al veranderen die de echte winkans niet wezenlijk.