Waarom je niet blind moet vertrouwen op de slaapscore van je smartwatch
In dit artikel:
Steeds meer mensen dragen een smartwatch en gebruiken de slaapscore om te beoordelen hoe ze hebben geslapen. Experts waarschuwen echter dat die cijfers vaak meer onrust veroorzaken dan duidelijkheid. Longarts en slaapspecialist Manu Sastry (Nederlands Slaap Instituut), slaapspecialist Sebastiaan Overeem (Kempenhaeghe) en klinieken zoals het Slaapcentrum van Franciscus zien regelmatig patiënten die onterecht denken dat hun slaap slecht is, puur omdat een horloge een lage score gaf. Wearables leiden daardoor tot onnodige verwijzingen en tot een groeiend fenomeen van obsessieve aandacht voor slaap: orthosomnie.
Wat meet een smartwatch? Dergelijke apparaten produceren na een nacht een grafiek met totale slaaptijd, onderverdeling in lichte slaap, diepe slaap en remslaap, en een samengestelde slaapscore. In werkelijkheid baseren de meeste polsapparaten die analyse vooral op hartslag en beweging. De medische standaard voor het onderscheiden van slaapfasen is polysomnografie: met elektroden op het hoofd (EEG) registreer je hersenactiviteit, met oogbewegingsmetingen (EOG) en spierspanning (EMG) zie je remslaap en lichamelijke rust nauwkeurig. Een klein horloge kan dit niet meten, waardoor de resultaten minder betrouwbaar zijn dan klinische tests.
Gevolgen voor gebruikers Psychologisch kunnen scores zowel positief als negatief werken. Een onverwacht hoge score kan een placebo-effect geven waardoor iemand zich fitter voelt; een lage score kan juist leiden tot nocebo-effecten en een slechtere dag of zelfs slechtere nachten. Veel mensen hechten meer gewicht aan de "fancy" grafiek dan aan hun eigen lichamelijke ervaring, mede omdat slaap onbewust plaatsvindt en zo’n meetresultaat houvast biedt. De experts benadrukken dat korte ontwakingen normaal zijn en dat diepe slaap gemiddeld ongeveer 20% van de nacht uitmaakt — het is dus geen teken van slechte slaap als je meerdere keren kort wakker bent geweest.
Wanneer nuttig en wanneer risicovol? Hoewel horloges niet diagnostisch zijn, kunnen ze wel patronen tonen die tot gezondere gewoonten leiden: minder alcoholgebruik bijvoorbeeld, omdat horloges vaak veranderingen in hartslag en fragmentatie na alcoholgebruik registreren. Omgekeerd bestaat het risico dat een horloge een ziekte als slaapapneu mist; wie begeleidende klachten heeft (zoals luid snurken, langdurige slaperigheid overdag, ademstops) moet medische hulp zoeken ondanks een ogenschijnlijk normale score.
Kernboodschap De slaapscore is een indicatie, geen medisch oordeel. Smartwatches worden steeds slimmer, maar merk of prijs garandeert geen nauwkeurigheid. Gebruik de data vooral als leidraad om (slaap)gewoonten te onderzoeken, vertrouw op klachten en gevoel bij aanhoudende problemen, en raadpleeg een slaapspecialist voor mogelijke slaapstoornissen of wanneer je ongerust bent.