Waarom je best uitgeslapen gaat winkelen: zo word je minder vatbaar voor impulsaankopen

In dit artikel:

Tijdens de WinWinWeken in september zet VRT in op betaalbaarheid voor Vlamingen: uit onderzoek blijkt dat één op de drie Vlamingen maand na maand krap zit. Consumentenprogramma’s zoals WinWin (Xavier Taveirne) roepen op tot slimmer omgaan met geld en verzamelen tips via VRT MAX. Een van de gezichten van de campagne, Stephanie Planckaert, herkent hoe snel boodschappen duurder worden door impulsaankopen: aanbiedingen, gezinsmomenten en winkelen met honger zorgen ervoor dat producten in de kar belanden die later niet gebruikt worden.

KU Leuven-professor Tim Smits, gespecialiseerd in persuasieve communicatie, legt uit waarom dat zo gebeurt. Volgens hem vergt winkelen veel mentale energie; het is, zoals hij stelt, "een aaneenschakeling van veel kleine beslissingen". Die besluitvorming put het brein uit, waardoor het steeds lastiger wordt om telkens weerstand te bieden. Individuele factoren — vermoeidheid, stress, volle agenda of emotionele malaise — maken shoppers extra vatbaar. Ook contextuele factoren zoals drukte in de winkel, promoties en de lengte van de winkeltocht verhogen de kans op onbewuste aankopen: je bedoelt één verpakking te kopen en verlaat de winkel met twee omdat iets in de aanbieding stond.

Smits benadrukt dat niet alle triggers voor iedereen gelijk werken: voor sommigen leidt honger tot meer aankopen, anderen kopen juist meer na het eten. Winkelen met kinderen verhoogt de verleiding doordat zij snel dingen in de kar leggen en ouders moeilijk ‘neen’ zeggen.

Praktische adviezen om impulsaankopen te bedwingen:
- Maak een concrete boodschappenlijst: specificeer merk en hoeveelheid, niet alleen het product.
- Gebruik apps van supermarkten om je lijst vooraf samen te stellen en tijdens het winkelen te volgen.
- Kies rustigere momenten of een supermarkt die je goed kent; voorspelbaarheid helpt betere keuzes maken.
- Ga uitgerust en met een heldere geest naar de winkel.
- Sta jezelf één bewuste impulsaankoop toe als compromis; dat maakt het makkelijker om aan de rest te weerstaan.
- Wees niet te streng voor jezelf: weerstand tegen verleiding is mentaal belastend en soms moeilijk vol te houden.

Kortom: impulsaankopen zijn deels het gevolg van menselijke cognitieve beperkingen en winkelcontexten. Met gerichte voorbereiding, timing en realistische strategieën kun je echter aanzienlijk besparen en je uitgaven meer onder controle krijgen.