Waarom heeft alleen de achterban van Wilders het recht op vervreemding in eigen land?

zaterdag, 8 november 2025 (20:26) - NRC Handelsblad

In dit artikel:

Tjesse Riemersma (Groningen) beschrijft een gevoel van onherkenbaarheid in Nederland aan de hand van alledaagse observaties: hij durft geen eieren meer te kopen bij een woonboot waar vlaggen hangen, voelt zich vervreemd door zelfscankassa’s met camera’s die hem van boven tonen, en ziet landschappen en dorpen veranderen door plasticvervuiling, zeespiegelstijging, stikstofneerslag en distributiecentra. Sociaal en politiek ervaart hij vergelijkbare ontwrichting: auto’s zijn groter geworden, buurten veranderen en het openbare debat draait steeds vaker om migratie — een thema dat partijen van rechts weten te gelde te maken. Riemersma stelt dat vervreemding niet exclusief is voor één politieke stroming; het hoort bij een samenleving van vrijhandel, industriële landbouw, ecologische ontwrichting en technologie. Sommige veranderingen zijn onomkeerbaar, andere hadden volgens hem langere aandacht verdiend tijdens verkiezingen. Deze brief stond eerder op Noorderbreedte.nl.

Thijs Pepping (Doorn) reageert op waarschuwingen over AI en jongeren en pleit tegen een verbodscultuur. In plaats van bots weg te houden, moeten opvoeders volgens hem kinderen voorbereiden op wat hij “digitale levenskunst” noemt: het bewust leren omgaan met de verleiding en de valkuilen van AI, open gesprekken voeren over waarden en grenzen, en technologie niet bagatelliseren noch romantiseren. Pepping waarschuwt voor twee denkfouten: overschatting van de autonome mens en onderschatting van technologische invloed. Regulering is nuttig maar niet voldoende; actieve vorming is nodig om herhaling van eerdere fouten met sociale media te voorkomen.

Niels Weijenberg (Den Haag) plaatst een kritische kanttekening bij een lofzang op Manchester: gentrificatie van wijken als New Islington en Ancoats is deels gestuurd door goedkope opkoop van publieke grond door investeerders uit de Verenigde Arabische Emiraten, wat spanningen oproept met het progressieve, gemeenschapsgerichte imago van de stad. Hij verwijst naar berichten van The Guardian en de BBC over problematische grondverkopen.

L.J. Lekkerkerk (Nijmegen) reageert op voorstellen rond kinderopvangtoeslag en stelt een eenvoudigere aanpak voor: een vast toetsingsinkomen bij de aanvraag om verrassende terugvorderingen te voorkomen. Bij stijgende inkomens kan nabetaling acceptabel zijn, bij dalende inkomens hoort herstel mogelijk te zijn.

Frank Teeuwisse (Sittard) bekritiseert een kort verhaal op de Ikje-pagina: een pubergrapje in Barcelona komt bij hem over als symptoom van verwende opvoeding en verdient eerder corrigerend optreden dan bewondering.

Dorothee Oorthuys (Amsterdam) waardeert een interview met sociologe Giselinde Kuipers over schoonheid. Ze benadrukt dat uiterlijke schoonheid niet per se voordeel brengt; het kan zelfs nadelen en misverstanden met zich meebrengen. Een “gewoon leuk” uiterlijk levert volgens haar meer geluk en minder problemen.

Samen leveren de brieven een breed palet van zorgen: ecologische en sociale vervreemding, de pedagogische en ethische uitdagingen van AI, stedelijke ongelijkheid en praktische voorstellen voor sociale zekerheid, naast kleinere observaties over opvoeding en schoonheid.