Waarom de „magie" en het „mysterie" van het heelal Govert Schilling blijven boeien
In dit artikel:
Govert Schilling, bekend amateurastronoom en schrijver, heeft een nieuw boek uitgebracht over de James Webb-ruimtetelescoop: Onbegrensd universum. Het project stond al jaren vast vóór de lancering van de telescoop in 2022; Schilling wilde een boek maken zodra het duidelijk was dat Webb spectaculaire beelden zou opleveren. Hij begon in februari met schrijven en bracht het boek in korte tijd tot stand.
In opzet is het geen puur fotoboek met korte bijschriften, maar een verhalend inleidend boek over het heelal waarin Webb-beelden functioneren als illustratief middel. Schilling ordent het verhaal klassiek: eerst het zonnestelsel, dan het melkwegstelsel en tenslotte de uiterste grenzen van de kosmos. Tussen de fotopagina’s staan afwisselend losse tekstpagina’s; hij bemoeide zich intensief met de lay-out om tot een rustige, stijlvolle presentatie te komen. De bijschriften zijn relatief uitvoerig: Schilling wil dat bewondering voor de beelden samengaat met kennis van wat er wordt gezien.
Het boek bevat naast de mooiste Webb-opnamen zes dubbele pagina’s met achtergrondinformatie over de telescoop zelf: de bouw, werking en het belang van infraroodwaarnemingen (Webb kijkt vooral in het onzichtbare infraroodlicht). Schilling had het voordeel dat niet alle andere internationale boeken precies dezelfde selectie hoefden te gebruiken; hij kon een ruime keuze maken en zelfs een belangrijke foto die in september werd vrijgegeven alsnog opnemen omdat de uitgever meewerkte vlak voor drukgang. Als voorbeelden noemt hij de allereerste, indrukwekkende set beelden die in de zomer van 2022 door de Amerikaanse president werden gepresenteerd en een latere, vooral blauwe opname met fonkelende sterren en stof – beide lieten volgens hem meteen zien hoeveel die telescoop voor de sterrenkunde betekent.
Het boek richt zich op een breed, geïnteresseerd publiek: niet op absolute leken die niets met sterrenkunde hebben, maar wel op mensen die getriggerd kunnen worden door beeld én tekst. Schilling hoopt vooral dat lezers die aanvankelijk alleen door de foto’s bladeren zich laten verleiden om dieper te lezen; zijn doel is om met beelden een drempel weg te nemen en zo meer mensen aan de astronomie te binden.
Verder reflecteert Schilling in het interview op de aantrekkingskracht van het heelal: de mix van vertrouwdheid (zon, maan, sterren) en het fundamentele mysterie ervan. Kennis maakt de verwondering niet kapot maar rijker, meent hij; inzicht in afstand en schaal (complete melkwegstelsels op miljarden lichtjaren afstand) vergroot juist de waardering. Over kosmologie wijst hij erop dat het heelal mogelijk oneindig is, maar dat we altijd beperkt blijven door een waarnemingshorizon: het universum is ongeveer 14 miljard jaar oud en Webb kijkt tot zo’n 13,5 miljard jaar terug. Hij uit ook zijn spijt over mensen die wetenschappelijke inzichten principieel negeren.
Praktische aanvullingen: Schilling is gefascineerd door verschijnselen als totale zonsverduisteringen en wijst lezers op een totale zonsverduistering op 12 augustus 2026 in Noord-Spanje. Bovendien organiseert hij een tentoonstelling met supergrote Webb-afdrukken in de Walburgiskerk in Zutphen; die loopt van 20 februari tot 9 april (jaar volgens publicatie). Onbegrensd universum wil zo zowel visueel imponeren als inhoudelijke toegang bieden tot wat de James Webb-telescoop ons leert over het kosmische landschap.