Waarom Britse moslims zich Europees voelen. 'De islam is al 1400 jaar in Europa'
In dit artikel:
In de volle maanlichtachtige avondstemming van Whitechapel presenteerde schrijver Tharik Hussain zijn nieuwe boek Muslim Europe in de East London Mosque, te midden van een bont gezelschap van ongeveer driehonderd bezoekers uit de buurt. De bijeenkomst liet zien hoe veel Britse moslims zich tegelijk thuis voelen in Engeland en onderdeel achten van Europa: een mix van etnische achtergronden, generaties en sociale banden bleek moeiteloos samen te gaan in één ruimte waar Engels de gedeelde taal is.
Bezoekers zoals Asif Shakoor, wiens familie al sinds 1917 in Engeland woont, benadrukken dat liefde voor het vaderland een religieuze waarde kan zijn — “Hub al-Watani min al‑Imaan” — en dat die verbondenheid zich ook uitstrekt naar het Europese continent. Anderen, zoals Saleha Habiz‑Khatun, kochten meerdere exemplaren van het boek om jongere familieleden te laten zien dat hun voorouders wél hebben bijgedragen aan de Europese geschiedenis en cultuur, en dat ze daar trots op mogen zijn.
Hussain gebruikt Muslim Europe om twee centrale punten te maken: het ontkrachten van het beeld dat islam een vreemde indringer in Europa is, en het bieden van historische ankerpunten waarmee moslims zich comfortabeler kunnen identificeren met het continent. Tijdens zijn toelichting legde hij uit dat moslims al vroeg Europa bereikten — Cyprus binnen vijftien jaar na de dood van Mohammed — en dat later plekken zoals Malta, Sicilië, Andalusië en delen van Portugal sporen van die aanwezigheid tonen. Lokale toponyms en talen, aldus Hussain, dragen nog altijd Arabische invloeden: voorbeelden als het Maltees en de naam Algarve illustreren die erfenis. Zijn slotboodschap formuleerde hij kernachtig: Muslim Europe is geen tegenstelling maar een historische realiteit.
De lancering vond plaats tegen een bredere politieke en maatschappelijke achtergrond. Londen telt rond 15 procent moslims, veel meer dan het landelijke gemiddelde van ongeveer 6 procent, en de stad kent openbare zichtbaarheid van islamitische rituelen en instellingen — van ramadanversieringen tot grote organisaties als Muslim Aid. Tegelijkertijd is er spanningsveld: recente toename van anti‑islamincidenten leidde tot extra overheidsmiddelen voor beveiliging van moskeeën, en politici als Nigel Farage voedden in recente jaren retoriek die suggereert dat moslims niet passen binnen Britse waarden. Zulke ontwikkelingen verklaren deels waarom het historisch contranarratief dat Hussain schetst voor velen van betekenis is.
De bijeenkomst toonde ook interne discussies: de East London Mosque kwam eerder in opspraak over de organisatie van een sponsorloop die vrouwen had uitgesloten, en het gebouw hanteert modesty‑regels voor bezoekers. Desondanks was de zaal tijdens de presentatie gemengd van opzet en toon; mannen en vrouwen zaten samen, en de aanwezigen spraken over het boek als een middel om jongere generaties identiteit en zelfvertrouwen te geven.
Ondersteunend bewijs uit eerder onderzoek wordt in het artikel aangehaald: studies laten zien dat moslimjongeren in Engeland zich vaak sterker met de natie identificeren dan hun tegenhangers in andere Europese landen. Voor veel aanwezigen betekent Hussains boek een instrument om die dubbele identiteit — moslim én Europeaan — niet als tegenstrijdig maar als samenhangend te ervaren.