VVD-verkiezingsprogramma staat opnieuw op gespannen voet met de rechtsstaat
In dit artikel:
Eind juli publiceerde de VVD haar nieuwe verkiezingsprogramma “Missie 4: Orde op zaken voor een vrij en veilig Nederland”. Het stuk schrijft uit dat de democratische rechtsstaat volgens de partij onder druk staat—met als boosdoeners onder meer actievoerders die snelwegen blokkeren of universitaire gebouwen bezetten—en doet voorstellen die vooral gericht zijn op het harder optreden tegen dergelijke demonstraties en op intensievere informatiedeling tussen publieke en private partijen om ‘ondermijning’ en (online) fraude te bestrijden.
Critici wijzen erop dat veel plannen juridisch overbodig of problematisch zijn. Advocaat Willem Jebbink benadrukt dat demonstraties per definitie ordeverstorend kunnen zijn en dat rechters en het Openbaar Ministerie vreedzame protesten vaak als grondrecht beschouwen; veel gedragsvormen die de VVD wil aanpakken (zoals het bezetten van snelwegen) zijn al strafbaar. Voorstellen als gezichtsherkenningscamera’s, een verbod op gezichtsbedekkende kleding en het expliciet strafbaar stellen van het blokkeren van vitale infrastructuur roepen volgens tegenstanders vragen op over proportionaliteit, handhaafbaarheid en juridische grondslag.
Op privacygebied omarmt de VVD verruimd informatiedelen ter voorkoming van fraude en ondermijning. Maar sinds 1 maart 2025 geldt de Wet gegevensverwerking samenwerkingsverbanden (WGS), die juist bedoeld is om informatiestromen te regelen — en waar de Autoriteit Persoonsgegevens sterke waarschuwingen bij plaatste wegens risico’s voor rechtsbescherming en het beginsel ‘onschuldig tot het tegendeel is bewezen’. Het programma noemt geen waarborgen zoals ‘rechtsbescherming’ of ‘privacy’, wat volgens de auteur en privacywaakhonden de kans vergroot dat burgers onopgemerkt worden geprofileerd en last krijgen van onterechte verdenkingen.
Achtergrond: het eerdere VVD-programma uit 2023 kreeg kritiek en werd door een deskundigenpanel als op meerdere punten onrechtmatig bestempeld; de partij regeerde eerder met de PVV maar wil nu afstand omdat die onbetrouwbaar zou zijn. Samengevat: het VVD-programma legt nadruk op ordehandhaving en informatie-uitwisseling, maar roept serieuze rechtsstatelijke en privacybezwaren op, terwijl veel maatregelen mogelijk reeds door bestaande wetten afgedekt zijn. De auteur kondigt aan ook andere partijprogramma’s op deze aspecten te gaan beoordelen.