Vulkaan Bromo op Java is een natuurfenomeen onder druk: door mist en rook klinkt een waarschuwing
In dit artikel:
Met een nachtelijke pick-up vanuit Malang beleefde redacteur Erik Hilverda een confrontatie tussen de magische schoonheid van Mount Bromo en de kanten van massatoerisme die het landschap en de lokale cultuur onder druk zetten. De actieve vulkaan in Oost‑Java is een groottrekker: hostels bieden standaard excursies aan, je vertrekt rond middernacht om op tijd bij zonsopgang op King Kong Hill (circa 2.600 m) te zijn, en na een korte zonsopgang begint de tocht naar de kraterrand van Bromo zelf.
De tocht verloopt klassiek: een urenlange rit door bergen, wachten bij warungs en in te huren warme jassen, dan de klim in het donker langs smalle paden naar een uitzichtpunt waar honderden toeristen zich verzamelen. Het spektakel is indrukwekkend — zonsopgang boven een zee van mist met toppen die boven de nevel uitsteken en in de verte de rook van de hogere Semeru — maar wordt tegelijk verstoord door moderne ongemakken: dronen zoeven luidruchtig tussen de toppen, grote aantallen terreinwagens blokkeren het landschap en de infrastructuur rondom de uitkijkpunten is commercieel ingericht met talloze stalletjes.
Na de zonsopgang daalt de groep af naar de zwarte vlakte van as en zand, de Lautan Pasir. Daar bieden paarden tegen een kleine vergoeding toeristen een rit aan naar het voetpunt van de steilere klim, maar Hilverda merkt op dat paardrijden wordt afgeraden vanwege mishandeling en dierenwelzijnsproblemen — een voorbeeld van hoe toerisme ook nadelige gevolgen heeft voor fauna en ethiek ter plaatse. De klim naar de kraterrand omvat ongeveer 250 steile treden; boven de 2.000 meter wordt de lucht ijler en veel mensen hebben moeite met het tempo en de hoogte.
Bovenaan is de ervaring intens: het gebrom en gegrom van de actieve Bromo, die lichtgrijze rook en zwaveldioxide uitspuwt, is indrukwekkend en ook beangstigend. Hilverda stond op ongeveer 2.329 meter en beschrijft een kraterrand die deels is afgebakend met verroeste of beschadigde hekken, waardoor veiligheidsgevoelens te wensen overlaten. Lava was niet zichtbaar, maar de as en gasemissies herinneren aan het gevaar — niet voor niets vonden in 2004 onverwachte uitbarstingen plaats met dodelijke slachtoffers en gewonden.
De terugkeer is vermoeiend en druk: honderden terreinwagens op de vlakte, continu op- en aflopende paarden en een constante stroom toeristen. Rond het thema veiligheid, milieu en lokale cultuur rijzen vragen: hoe duurzaam is deze massale toestroom, hoe worden dieren behandeld en welke impact heeft de moderne toerist op de traditionele levenswijze van de Tengger-bevolking die rond de caldera leeft? De Tengger-gemeenschap, van origine migranten uit de 15e–16e eeuw die een Hindoe‑Boeddhistische traditie bewaren, ziet Bromo als heilig; hun traditionele landbouw en veeteelt raken steeds meer verweven met en soms verdrongen door toerisme.
Hilverda sluit af met een ambivalente indruk: de rauwe, onvergetelijke schoonheid van Bromo tegenover de schaduwzijde van grootschalig toerisme — verstoring door drones, overvolle parkeerplaatsen, twijfelachtige dierenpraktijken en versleten veiligheidsvoorzieningen. Mount Bromo blijft een van de meest iconische landschappen van Java, maar de ervaring roept ook de vraag op hoe die plek behouden en verantwoord bezocht kan worden.