VS kan in theorie toegang krijgen tot data van Nederlandse belastingbetalers
In dit artikel:
Minister Eelco Heinen bevestigt dat Amerikaanse autoriteiten in theorie toegang kunnen krijgen tot gegevens van Nederlandse belastingbetalers nu de Belastingdienst overstapt op Microsoft 365. Omdat Microsoft een Amerikaans bedrijf is, vallen diens diensten onder Amerikaanse wetgeving zoals de CLOUD Act en FISA, waarmee de VS toegang kunnen opeisen tot data — ook wanneer die fysiek in Europese datacenters staan. Juridisch onderzoek leidt de minister echter tot de inschatting dat het daadwerkelijke risico “zeer klein” is.
De keuze voor Microsoft 365 is vooral praktisch en technisch ingegeven. Tussen 2021 en 2025 zijn zo’n 40.000 werkplekken ingericht die zijn gebaseerd op Windows 11 en M365; blijven vasthouden aan oudere systemen zou volgens Heinen leiden tot omslachtige workarounds en productiviteitsverlies. Een terugkeer naar verouderde systemen ziet het ministerie als onrealistisch. Een volledig Europees alternatief bestond bij aanvang van het traject niet als marktrijpe optie; bestaande initiatieven zoals het open-sourceproject “Mijn Bureau” verkeren nog in een vroege testfase en invoering van een levensvatbare Europese oplossing zou twee tot drie jaar duren.
Om afhankelijkheids- en veiligheidsrisico’s te beperken heeft de Belastingdienst een exitstrategie klaarliggen voor een snelle migratie weg van Microsoft-omgevingen, plus mogelijkheden om documenten lokaal te bewaren en noodprocedures bij acute geopolitieke crises. Die documenten en aanvullende risicoanalyses worden echter alleen vertrouwelijk met de Kamer gedeeld. Volgens Heinen blijven staatsgeheime gegevens buiten de cloud.
Belangrijke nuance: de overstap betreft uitsluitend kantoorautomatisering — e-mail, Teams, OneDrive en interne communicatie — terwijl kernapplicaties voor heffing, inning en opsporing in de eigen datacenters blijven draaien. Rulings en andere gevoelige dossiers worden in aparte, in Nederland blijvende systemen opgeslagen; voor het veilig delen van gevoelige documenten blijft de interne Belastingdienst-file-transfer in gebruik.
Een tijdelijke stop of pauze van de uitrol zou volgens het ministerie leiden tot grote extra kosten en langdurige inefficiëntie. De regering kiest daarom door te gaan met de implementatie, ondanks de geopolitieke en juridische bezwaren en het resterende, volgens juridisch advies beperkte, risico dat Amerikaanse autoriteiten toegang kunnen vorderen tot data gekoppeld aan Amerikaanse leveranciers.