VS beschouwt Kartel van de Zonnen vanaf morgen als terreurgroep: is "leider" Nicolás Maduro straks vogelvrij?
In dit artikel:
Vanaf morgen bestempelen de Verenigde Staten het zogenaamde Cartel de los Soles officieel als buitenlandse terroristische organisatie; Argentinië, Ecuador, Paraguay en de Dominicaanse Republiek volgen dat standpunt. De Amerikaanse regering beschuldigt hooggeplaatste Venezolaanse functionarissen van betrokkenheid bij grootschalige drugssmokkel naar de VS en Europa en koppelt de groep aan Tren de Aragua en het Mexicaanse Sinaloa-kartel. Buitenlands minister Marco Rubio noemde president Nicolás Maduro eerder zelfs het hoofd van het netwerk, en het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft Maduro al in 2020 aangeklaagd; recent werd een beloning van 50 miljoen dollar aangekondigd voor informatie die tot zijn arrestatie leidt.
Juridisch en inhoudelijk roept de maatregel veel vragen op. Experts wijzen erop dat het label "terroristisch" op criminele netwerken ongebruikelijk is omdat terrorisme doorgaans politiek gemotiveerd geweld inhoudt, terwijl veel drugsgroepen primair op winst uit zijn. Bovendien is Cartel de los Soles volgens voormalige Amerikaanse ambtenaren en Latijns-Amerika-deskundigen geen klassiek, hiërarchisch kartel zoals die in Mexico of Colombia: het lijkt eerder op een gedecentraliseerd samenraapsel van groepjes (voormalige) militairen die, vaak los van elkaar, betrokken zijn bij drugshandel en corruptie. De naam zelf — letterlijk "Kartel van de Zonnen" — is een journalistieke spotnaam uit de jaren negentig, verwijzend naar de zonnen op hoge militaire epauletten, niet een interne organisatieaanduiding.
Historisch verschoof de situatie toen president Hugo Chávez militaire samenwerking met de VS beëindigde; controle afnam en sommige strijders en criminele netwerken hun activiteiten via Venezuela uitbreidden. Veel militairen kregen toegang tot grenszones, kustplaatsen en kleine vliegvelden, wat smokkel vergemakkelijkte. Er zijn daadwerkelijk processen en veroordelingen geweest in de VS tegen Venezolaanse militairen en familieleden van mensen dicht bij Maduro, wat duidt op reële betrokkenheid van onderdelen van de staat bij de handel.
Toch menen sommige analisten dat er geen eenduidig bewijs is dat Maduro persoonlijk een drugskartel leidt; hij ontkent betrokkenheid en wijst op gebrek aan door de VS vrijgegeven overtuigend bewijs. Venezolaanse bewindslieden bestempelen het begrip Cartel de los Soles als verzinsel. Andere experts zeggen dat het regime wel profiteert van illegale opbrengsten en corruptie tolereert of aanmoedigt om militaire loyaliteit te kopen.
De nieuwe terrorismerisico-classificatie heeft geopolitieke consequenties: het vergroot de mogelijkheden voor sancties, strafrechtelijke vervolging en financiële opsporing en vergroot het risico dat Maduro en zijn omgeving internationaal vogelvrij worden verklaard. Dat sommige belangrijke instanties zoals de DEA en UNODC de term tot voor kort niet of nauwelijks gebruikten, voedt speculatie dat de VS met deze stap niet alleen drugscriminaliteit wil bestrijden maar ook druk wil zetten op het Maduro-regime — mogelijk als voorbode van bredere politieke druk of regimewisseling.