Vrouwen herkennen de gevoelens van onmacht en bitterheid in Christien Brinkgreve's 'Beladen huis'
In dit artikel:
Christien Brinkgreve’s memoires Beladen huis hebben een breed debat losgemaakt over iets dat veel vrouwen raakt: waarom lukt het ook voor zichtbare, succesvolle vrouwen vaak niet om volwaardig ruimte in te nemen binnen het gezin? Sinds de publicatie is het boek een bestseller geworden en een veelbesproken onderwerp in boekenclubs, redactiekamers en bibliotheekzalen — vooral onder vrouwen in de vijftig, zestig en zeventig — omdat velen er herkenning in vinden.
In Beladen huis beschrijft Brinkgreve, na de dood van haar man, hoe zij zich jarenlang verwaarloosd voelde en achteraf erkent dat zij veelal zelf de confrontaties vermeed. Die ervaring resoneert bij vrouwen die in het publieke domein status en gezag hebben, maar in hun privéleven toch vaak buigen voor de wensen van hun partner. Lezers en gesprekspartners tekenen een patroon: vrouwen investeren meer in het behouden van verbondenheid en sfeer, richten zich op de ander, nemen het emotionele werk en de logistiek van het gezin op zich — het zogenaamde mentale werk — en verliezen zo stukje bij beetje eigenwaarde en zichtbaarheid.
De reacties zijn uiteenlopend. Sommige vrouwen herkennen het schrijnende gevoel van vernedering en schaamte dat Brinkgreve beschrijft; anderen vinden het boek te klaaglijk en vragen waarom zij niet eerder actie ondernam. Praktische voorbeelden uit interviews laten verschillende uitkomsten zien: een communicatieadviseur die na dertig jaar besloot te vertrekken; een consultant die professionele hulp inschakelde, grenzen stelde en daarin uiteindelijk meer respect van haar partner verwierf; en een schrijfster die bewust koos voor een levenspartner die haar vrijheid respecteerde en daardoor haar eigenheid kon bewaren. De commercieel directeur van een bedrijf erkent dat haar generatie nog altijd verantwoordelijk is voor het regelwerk thuis, maar ziet ook dat herverdeling van taken verlichting kan brengen.
Psychoanalytica Simone Logtenberg gebruikt het boek als ingang voor therapie: veel vrouwen komen pas bij haar met angst of depressie en leggen zelden zelf het verband tussen hun lijden en het ontbreken van eigen grenzen. Zij spreekt van een ‘empathiekloof’: vrouwen nemen vaker de zorg voor de relatie voor hun rekening, mannen volgen vaker hun eigen koers. Die asymmetrie wordt zowel maatschappelijk bevestigd als privé in stand gehouden; stoppen met de patroonvervulling betekent vaak dat een vrouw bang is voor teleurstelling of woede van haar partner — of ervoor moet kiezen haar leven plotseling helemaal anders in te richten. Logtenberg waarschuwt voor de verleiding van de ‘reddersfantasie’, waarin de vrouw denkt dat zij de partner kan veranderen door zichzelf op te offeren.
Het debat rond Beladen huis speelt zich niet alleen op individueel niveau af maar ook publiek: in Utrecht trok een panel met Brinkgreve, psycholoog Liesbeth Woertman en antropoloog Gloria Wekker honderden bezoekers. Zij uitten hun verbijstering over een terugslag in feministische verworvenheden, vooral in de ‘intieme ruimte’, en wezen op nieuwe druk vanuit schoonheidsidealen en sociale media die jonge vrouwen extra kwetsbaar maken. De avond toonde generaties samen: jonge vrouwen, oudere feministes en enkele mannen zochten naar verklaringen en oplossingen.
Familiedynamiek en de vraag naar zichtbaarheid lopen als een rode draad door het verhaal. De spanningen die ontstaan als familieleden autobiografisch schrijven, worden zichtbaar in de relatie tussen Brinkgreve en haar zoon Daan Heerma van Voss: zijn roman en haar memoires roepen wederzijdse verwijten en pijn op, en Daan zei later spijt te hebben van de literaire blootlegging. Voor sommigen wekt het feit dat Brinkgreve haar boek na de dood van haar man publiceerde wraakachtige associaties op; andere lezers en therapeuten lezen het vooral als een oproep tot zelfonderzoek en erkenning.
Historische factoren maken de situatie begrijpelijk: fiscale en maatschappelijke structuren (zoals het kostwinnersmodel) hebben generaties lang meegewerkt aan het uittekenen van rollen waarin mannen de publieke ruimte kregen en vrouwen de zorgtaak. De tweede feministische golf opende veel buitenwerelddeuren, maar die verandering heeft zich niet altijd doorgezet in huiselijke machtsverhoudingen. Tegelijk laten de persoonlijke verhalen in het artikel zien dat verandering mogelijk is — via therapie, bewuste herverdeling van taken, of door partners die wél de ruimte geven — maar dat het proces lang en soms pijnlijk is.
Beladen huis fungeert dus als spiegel en katalysator: het boek brengt individuele ervaringen samen tot een collectief gesprek over erkenning, macht en zelfverlies in intieme relaties. Voor veel vrouwen biedt het herkenning en aanleiding tot reflectie; voor anderen is het een prikkel om vroegere patronen onder ogen te zien en te zoeken naar concrete manieren om thuis meer eigen ruimte en gelijkwaardigheid af te dwingen.