Voor het eerst ontbreken de Russen in de top tien schakers van de FIDE

In dit artikel:

Begin augustus publiceerde de FIDE een maandelijkse wereldranglijst die volgens schaker en schrijver Hans Ree historisch is: voor het eerst sinds de eerste officiële lijst van juli 1971 staat geen enkele Rus in de top tien, ook niet als je Russen die in het buitenland spelen mee telt. De situatie viel meteen op bij Leonard Barden van The Guardian. De hoogst geplaatste Russische speler is Jan Nepomniatsjtsji, nu op plek 14 — veel lager dan in zijn topjaren toen hij tweemaal om het wereldkampioenschap streed.

Ree plaatst die actuele terugval in historisch perspectief: in 1971 waren vijf van de toenmalige top tien Russen of spelers uit de Sovjetrepublieken (onder wie wereldkampioenen als Spassky, Botwinnik, Smyslov, Tal en Petrosian). Dat dominante blok is nu verdwenen. De oorzaken zijn meervoudig, meent Ree: de ontbinding van de Sovjet-Unie in 1991 luidde een lange periode van verandering in, waarin veel schakers commerciële kansen gingen najagen en nationale structuren verzwakten; recent heeft ook de oorlog in Oekraïne het Russische topschaak verder getroffen.

Over individuele spelers merkt Ree op dat Nepomniatsjtsji mogelijk niet meer het oude “heilige vuur” heeft. In bredere zin is er tegelijk nieuw talent opgestaan: in de U-20-top van de FIDE springt de Turkse Yagiz Kaan Erdoğmuş eruit. Hij is pas veertien, de jongste grootmeester van dit moment en de jongste ooit die een rating boven 2600 haalde. Zijn stijl wordt als dynamisch en klassiek beschreven, en hij heeft al indrukwekkende resultaten op zijn naam. Critici en fans spreken bewondering uit — voormalig wereldkampioen Kramnik noemde hem destijds óf uitzonderlijk talent óf twijfelachtig; Erdoğmuş bewijst zich op het bord.

Belangrijke kansen liggen nog voor hem: deelname aan het FIDE Grand Swiss in Samarkand (september) en de FIDE World Cup in Goa (november) bieden mogelijkheden om zich verder te profileren, mogelijk zelfs in de richting van kandidatentoernooien zoals Fischer dat als tiener deed. Recent won hij in Marseille het klassieke duel tegen de ervaren Rus Peter Svidler met 4–2 (Svidler trok later in de snelschaakpartijen gelijk).